ΕΝΟΡΧΗΣΤΡΩΣΗ ΓΡΑΪΔΙΩΝ

Ισλαμικό κόμμα και Κεμαλιστές στην Τουρκία. Μια φαινομενική αντίθεση δυο συνοδοιπόρων, που τους συνδέει ένας κοινός στόχος. Η εμμονή στην υπανάπτυξη και την οπισθοδρομικότητα. Πέρα από τις εκατέρωθεν κραυγές βαδίζουν χέρι - χέρι.
Χωρίς διαφορές ούτε στην εσωτερική, ούτε στην εξωτερική πολιτική. Εκτός αν θεωρήσουμε πραγματικό δίλημμα το "κράνος ή μαντήλα". Και τα δύο, όταν μετατρέπονται σε πολιτικά φετίχ, μοιάζουν να ανακόπτουν την αναπνοή των εγκεφαλικών κυττάρων.

Οι Νεότουρκοι και ακολούθως ο Κεμαλισμός στη γέννεσή του κλιμάκωσαν την εκδίωξη και εξόντωση των χριστιανικών εθνοτήτων. Η βαριά φορολογία που επέβαλε τους προηγούμενους αιώνες το Μωαμεθανικό καθεστώς στην ύπαιθρο, αποτέλεσε την αιτία της συνεχώς αυξανόμενης αστικοποίησης των χριστιανικών πληθυσμών. Αυτές συγκροτούσαν συνακόλουθα και τον κορμό της στήριξης του εμπορίου, των τεχνικών και επιστημονικών επαγγελμάτων και της διανόησης. Η εκδίωξη τους επέφερε ένα κενό σ΄αυτούς τους τομείς, που έπρεπε να πληρωθή από το παραμείναν μωαμεθανικό στοιχείο. Η επιβολή του μοντερνισμού από τον Κεμαλισμό ήταν λύση αμέσου ανάγκης, σε μια χώρα που κυριαρχούσε ο φεουδαλικός δεσποτισμός και η υπανάπτυξη και δεν αποτέλεσε μια ουσιαστική ιδεολογική επιλογή.

Ο Κεμαλισμός χαρακτηρίστηκε από την πλήρη και ασφυκτική επιβολή του γραφειοκρατικού στρατοκρατικού κατεστημένου σε όλους τους τομείς. Χωρίς να έχουν αναπτυχθεί μέχρι τότε μέσα στο μωαμεθανικό στοιχείο σπέρματα αστικής συγκρότησης - στην οικονομία και τους συνακόλουθους τομείς - άξια λόγου, η επιβολή του Κεμαλισμού έκλεισε δια παντός την αυλαία ενός δράματος, που δεν ξεκίνησε ποτέ. Ο ιστορικός Σπύρος Βρυώνης χαρακτήρισε αυτή τη διαδικασία με το αγγλοσαξονικό επίγραμμα: "To little, to late".

Η πλήρης κυριαρχία του τουρκικού στρατού στην οικονομία επέβαλε μια ανάπτυξη, η οποία έμοιαζε εξωτερικά καπιταλιστική, ενώ στην ουσία ήταν άμεσα γραφειοκρατική. Ήδη από την εποχή των Σουλτάνων το καθεστώς προσβλέποντας στη καπιταλιστική Ευρώπη επιζητούσε κύρια από τα καϊζερικά καρντάσια κανόνια και στρατιωτικούς εκπαιδευτές. Έτσι όμως ούτε σοβαρά κράτη συγκροτούνται, ούτε οικονομίες σχηματίζονται. Η ασφυκτική επιβολή του στρατού επέφερε ασφυξία στις όποιες αδύναμες και δυσεύρετες δημιουργικές πρωτοβουλίες μέσα στον πληθυσμό για καπιταλιστική ανάπτυξη.
Για όποιον δεν ανήκε στο στρατοκρατικό κατεστημένο η μόνη διέξοδος που απέμενε ήταν η υποταγή στο κισμέτ. Η ιδεολογία της υπομονετικής εγκαρτέρησης, που διαχειρίζεται η θεοκρατία της κοινωνικής και οικονομικής αγκύλωσης, στη συγκεκριμένη περίπτωση ένας πατριαρχικός σουνιτισμός της υπαίθρου. Δεν ειναι τυχαίο ότι παντού στην Τουρκία κάθε τριακόσια μέτρα θα συναντήση κανείς όχι μόνο τον ανδριάντα του Κεμάλ, αλλά και το Μιναρέ.

Δεν θέλω να κρίνω την θρησκευτικότητα των συνανθρώπων μου. Στη Γερμανία που διαβιώνω, είχα την δυνατότητα να γνωρίσω πολλούς Τούρκους, με τους οποίους συνδέομαι με σχέσεις αμοιβαίας συμπάθειας και συχνά φιλίας. Γνωρίζω ότι η προαίρεση πάρα πολλών, που ακολουθούν το ισλαμικό κόμμα με εμμονή σε χωριάτικες νοοτροπίες, είναι ειλικρινής, και χαρακτηρίζεται από μια βαθιά ευσέβεια αγροτικού χαρακτήρα. Η οδός αναζήτησης της ευτυχίας είναι αυστηρά προσωπική και οφείλουμε να τη σεβαστούμε, όσο αυτή κινείται σε πλαίσια κοσμιότητος. Αναμφίβολα και στο Ισλάμ υπάρχουν τάσεις σοβαρής πνευματικής αναζήτησης και υπερβατικής εμπειρίας, όπως οι Σούφιδες. Πέραν αυτού όμως, η εμμονή της πλειοψηφίας των Τούρκων στα πρότυπα κοινωνικής και οικογενειακής οργάνωσης της υπαίθρου, η υποταγή στην έννοια του αυθέντη, το πασαλίκι στη συμπεριφορά αυτών που νομίζουν ότι πονήρεψαν και ξεπετάχτηκαν, δείχνουν ότι η σύμπραξη του συγκεκριμένου κεμαλικού και του ισλαμικού κατεστημένου, που έχουν επικρατήσει στη σφαίρα συγκρότησης της συνείδησης, αφυδατώνουν τον ψυχισμό αυτού του λαού (με κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις) από τις δημιουργικές του δυνάμεις, που θα ήταν σε θέση να ανταποκριθούν στην προοπτική μιας ουσιαστικής οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης.
Έτσι αυτό που απομένει είναι δυστυχώς ο βαυκαλισμός, που είναι τυπικός για κάθε υπανάπτυκτο. Η ονείρωξη της ένταξης στην ΕΟΚ.
Αναμφίβολα υπάρχουν και οι προοδευτικά σκεπτόμενοι στη γείτονα χώρα. Ενώ ο σοβινισμός διακρίνει τους κοινωνικούς ουρακοτάγκους, αυτοί διακατέχονται ανέκαθεν κατά κανόνα από το όραμα της Ελληνοτουρκικής φιλίας. Διότι μόνο ξεπερνώντας την εχθρότητα που καλλιεργεί ο κεμαλισμός κάτω από το σύμπλεγμα της δια της βίας επιβεβλημένης υπεροχής, το φανατισμό και την οπισθοδρόμηση που καλλιεργεί το ισλαμικό κόμμα, και το σοβινισμό, που προέρχεται από το μειονέκτημα ότι τουρκισμός στερείται φυλετικού υποβάθρου, θα σταθή δυνατό να οικοδομηθή μια προοπτική ειλικρινούς συνεργασίας, πέρα από τον μιλιταρισμό, τους υπέρμετρους εξοπλισμούς και την καλλιέργεια μίσους και περιφρόνησης.

Και η Ελλάδα και Τουρκία έχουν να ωφεληθούν τα μέγιστα από μια πολιτική αμοιβαίας προσέγγισης. Αυτό όμως έχει ως προϋπόθεση να εισχωρήση λίγο οξυγόνο κάτω από το κράνος και τη μαντήλα. Και να ενισχυθούν οι δυνάμεις της προόδου, που μέσα σε δύσκολες συνθήκες ματώνουν για μια άλλη προοπτική. Διότι διαφορετικά, αυτός που θα καραφλιάση πρώτος δεν θα είναι η Ελλάδα, παρά την πολιτική "κανόνια αντί για βούτυρο", που μερικοί αρέσκονται να επιβάλλουν ως δόγμα στις διεθνείς σχέσεις.

Σε όλα τα δερβίσια, σε όλους τους Τούρκους αγωνιστές, στέλνουμε την αγάπη μας και αισθήματα στήριξης.
Οι ξεροκέφαλοι όμως καλό θα είναι να κατανοήσουν, ότι το "σφάξε με αγά μου ν΄αγιάσω" έπαψε να φοριέται.
Η λύρα του Ρήγα εξακολουθεί να ηχή μεταφέροντας το Θούριο σε όλους τους λαούς της Βαλκανικής και της Πρόσω Ασίας. Και οι σύγχρονοι Μέττερνιχ, κάθε μέρα που περνάει, θα βλέπουν τις ιερές συμμαχίες και τις "συμπράξεις των καλοθελητών" να συρρικνώνονται στις κλίκες της καλλιέργειας και εμπορίας της πρέζας. Εάν νομίζουν, ότι αυτό μπορεί να αποτελέση προοπτική στη τρίτη χιλιετία και το γόητρο του ελεύθερου κόσμου, ας περάσουν από το κατάστημα με ένα χαρτόσημο του ταλλήρου...