ΒΟΗΘΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗ

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί συρραφή τριών προηγούμενων αναρτήσεων. Αναπαράγεται χάριν ευκολίας. Όσοι φίλοι και φίλες έτυχε να έχουν διαβάσει τις παλαιότερες αυτές αναρτήσεις με θρησκειολογική αναφορά δεν χρειάζεται να ασχοληθούν εκ νέου.
Το κείμενο αυτό γράφτηκε ως απάντηση σε κάποιο ερώτημα που έθεσε φίλος σχολιαστής και με αυτή την έννοια δεν προβαίνει σε συστηματικού τύπου εξαγωγή συμπερασμάτων. Επειδή όμως η αναφορά του εκκινεί από κάποια δεδομένα που φτάνουν ως την πρωτόγονη εποχή, θεωρώ ότι παρέχει κάποιες δυνατότητες για να σχηματιστεί μια αντίληψη του τρόπου που βλέπω την ιστορική εξέλιξη.
Για μια συμπλήρωση και επεξεργασία αυτού του κειμένου μελλοντικά επιφυλάσσομαι.

1. ΘΡΗΣΚΕΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
---------------------------------------------------------

Επιχειρώντας μια προσέγγιση θρησκειολογική μέσα στην ιστορική πορεία εξέλιξης του ανθρώπου, πρέπει κατ΄αρχήν να στρέψουμε την προσοχή μας στην πρωτόγονη κοινωνία.
Εδώ πρέπει να διαπιστωθεί ότι ο πρωτογονισμός αφορά συγκεκριμένο επίπεδο κοινωνικής ανάπτυξης και όχι συγκεκριμένο χρονολογικό στάδιο. Διότι ενώ σε πολλές περιοχές το στάδιο της πρωτόγονης ανάπτηξης πηγαίνει στα βάθη του χρονικού παρελθόντος, σε άλλες περιοχές φθάνει μέχρι τις αρχές του περασμένου αιώνα.
Αυτό το δεδομένο του "όψιμου πρωτογονισμού" σε περιοχές όπως η Νέα Γουϊνέα, οι Παπούα κλπ. έδωσε τη δυνατότητα σε σχετικά σύγχρονους ερευνητές να μελετήσουν με ακαδημαϊκό τρόπο τέτοιου είδους κοινωνίες.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι ΟΛΕΣ ΟΙ ΠΡΩΤΟΓΟΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΑΝΡΞΑΡΤΗΤΩΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΦΑΣΗΣ ΕΜΦΑΝΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΙΔΙΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΤΑΘΕΡΕΣ.
Αναφέρω εκ προοιμίου ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα:
Συχνά οι πρωτόγονες φυλές, ιδιαίτερα στην περίπτωση του μάγου της φυλής, όταν αυτός δεν φοράει μάσκα, βάφουν τα πρόσωπά τους με άσπρη σκόνη. Η άσπρη σκόνη, η άσπρη γή και ο γύψος ονομάζονται στα αρχαία Ελληνικά Τιτάνας. Η θρησκειολογική αναφορά στους Τιτάνες, ως θεότητες που προηγήθηκαν τους Ολύμπιους Θεούς, είναι εδώ προφανής, τουλάχιστον προς εξέταση.

Σε τι συνίσταται η θρησκεία των πρωτογόνων;
Εδώ θέλω να παραθέσω κατ' αρχήν δυο σημαντικότατα βιβλία, τα οποία πραγματεύονται το θέμα:

LEWIS HENRY MORGAN
Η ΑΡΧΑΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
(Εκδόσεις Αναγνωστίδη, Η έκδοση όμως που έχω είναι παλιά και ίσως ενδιάμεσα υπάρχει νέα σε άλλο εκδοτικό οίκο)

και το μνημειώδες έργο του JAMES GEORGE FRASER
O ΧΡΥΣΟΣ ΚΛΩΝΟΣ (Μελέτη για τη μαγεία και τη θρησκεία)
Εκδόσεις Εκάτη, σε δυο τόμους
Για το βιβλίο αυτό υπάρχει link για κατέβασμα ατελώς στα αγγλικά, που θα παραθέσω σε λίγο.

Ο Μόργκαν υπήρξε πολυταξιδευμένος εθνολόγος, που μελέτησε επί τόπου αρκετούς πρωτόγονους καταυλισμούς, που είχαν διασωθεί την εποχή του. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1877 και αποτέλεσε σπουδαία βάση μελέτης για αρκετές σημαντικές, γνωστές μελέτες που ακολούθησαν, όπως το "Τοτέμ και Ταμπόυ" του Φρόυντ, το "Μητρικό Δίκαιο" του Μπαχόφεν και το περιώνυμο "Καταγωγή της Οικογένειας της Ατομικής Ιδιοκτησίας και του Κράτους" του Φρίντριχ Ένγκελς.
Το καλύτερο βιβλίο, που συνδέει την αρχαία Ελληνική Θρησκεία με τα πονήματα του Φρέυζερ είναι το "Προλεγόμενα στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία" της JANE ELLEN HARRISON καθώς και τα άλλα της βιβλία, καθώς και το ΛΕΥΚΗ ΘΕΑ και ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ του Robert von Ranke Graves.
Από Ελληνικές μελέτες πολύ σημαντικά είναι τα θρησκειολογικά έργα του Παναγή Λεκατσά και ιδαίτερα τα "Μητριαρχία" και "Διόνυσος".
Βάβαια η λίστα είναι μακρυά και ζητώ συγγνώμη αν κούρασα.

Τι περιγράφουν όλα αυτά τα έργα για την θρησκεία των προτογόνων:

1. Στην πρωτόγονη κοινωνία δεν υπάρχει μονογαμία. Η οργάνωση είναι μητρογραμμική. Αρχηγός της οικογένειας είναι η μητέρα, η οποία σχετίζεται στα πλαίσια της πρωτόγονης κοινωνικής ομάδας με όλους τους άνδρες. Τα παιδιά γνωρίζουν μόνο τη μητέρα τους. Για να μη συβμαίνει αιμομυξία, τα παιδιά, που προέρχονται από την ίδια κοινωνική ομάδα, απαγορεύται να έρχονται σε γεννετήσια επαφή μεταξύ τους. Προς αποφυγή παραξηγήσεων φέρουν όλα μια δερματοστιγμάτιση, με το ιερό ζώο, το τοτέμ της ομάδας. Η επαφή με το ίδιο τοτέμ είναι ταμπού. Πρόκειται για το σύστημα που ονόμασε ο Μόργκαν εξωγαμικό.
Υπάρχουν αρχαία Ελληνικά αγγεία, που παριστούν μορφές με τη δερματοστιγμάτιση του ιερού ζώου. Δεν είναι τυχαία και η σύνδεση των περισσότερων θυλικών θεοτήτων και με κάποιο ιερό ζώο, που ανάγει στη μητριαρχική περίοδο.
2. Στην πρωτόγονη κοινωνία δεν υπάρχει καθόλου, ή υπάρχει μόνο στοιχειώδης καλλιέργεια. Η τροφή είναι συλλεκτική. Ο τρόπος παραγωγής χαρακτηρίστηκε σαν "φυσική παραγωγή". Τα μέσα παραγωγής, όποτε αυτά υπήρχαν, ήταν τελείως πρωτόγονα, όπως το ξύλινο χειροκίνητο αλλέτρι και η καλιεργήσιμη επιφάνεια ήταν πολύ μικρή. Την περίοδο αυτή περιγράφει ο Ησίοδος στη "Θεογονία", ως "χρυσή εποχή", όπου ο άνθρωπος δεν εργαζόταν.
Για την εξεύρεση τροφής ήταν αναγκαία η συνεχής μετακίνηση. Ο τρόπος οργάνωσης ήταν νομαδικός. Η δυνατότητα της μόνιμης εγκατάστασης και της συγκρότησης πόλης και πολιτισμού, δεν υπήρχε.

3. Η θρησκεία ήταν ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ η λατρεία της γονιμότητας, ή χθόνια λατρεία. Η θρησκευτική λαστρεία αναφερόταν στην ΜΗΤΕΡΑ ΓΗ ή ΛΕΥΚΗ ΘΕΑ (ας μην ξεχνάμε τον τίτανο) η οποία όποτε κάρπιζε εγγυόταν την επιβίωση της φυλής. Οι άνθρωποι χωρίς να γνωρίζουν την καλλιέργεια και τους τρόπους απόθήκευσης και συντήρησης τροφίμων, ήταν έρμαια των φυσικών δυνάμεων. Αυτές τις φυσικές δυνάμεις, τα νεύματα της γης, έκριναν σκόπιμο να εξιλάζουν, ούτως ώστε αυτές να βοηθούν τη γη να καρποφορεί.
Για να γίνει αυτό έπρεπε να χυθεί το αίμα του "Βασιλιά", του υιού της λευκής θεάς στη γη, το οποίο περιείχε το στοιχείο της γονιμοποίησης, το λεγόμενο "μάνα". Έτσι η λατρεία της γονιμότητας ήταν συνδεμένη με ανθρωποθυσίες. Βασικό θρησκευτικό σύμβολο ήταν το φίδι, ως αυτό το πλάσμα που κατοικεί μέσα στη γή.

Εάν φύγουμε λίγο από την περιγραφή των δεδομένων και προσπαθήσουμε να τα ανάγουμε σε δεδομένα ψυχολογικής συγκρότησης και δόμησης ψυχικών συμβολισμών, θα πρέπει να διαπιστώσουμε, ότι τόσο η νοημοσύνη, όσο και ο ψυχισμός των πρωτογόνων δεν μπορεί παρά να ήταν ιδαίτερα περιορισμένα. Αυτά δεν μπορούσαν παρά να καταγράφουν με στοιχειώδη τρόπο τις πρωταρχικές και απόλυτα στοιχειώδης εμπειρίες της πρωτόγονης επιβίωσης και της ανάγκης για αυτή την επιβίωση.
Αυτά που μπορούσε να καταγράψη ο πρωτόγονος στην απλά δομημένη νοητική λειτουργία και ψυχολογική του συγκρότηση ήταν ύπαρξη τροφής ή πείνα και ίσως λιμοκτονία, ευχάριστη κατάσταση, ή δυσάρεστη και απειλιτική κατάσταση, υγεία ή ταλαπωρεία νόσου κλπ.
Με αυτή την έννοια στην ουσία ο ψυχισμός του δεν μπορούσε να λειτουργεί με το άσπρο και το μαύρο. Το ευχάριστο , δηλαδή το καλό και το δυσάρεστο δηλαδή το κακό.
Η σκέψη και ο ψυχισμός που διέπεται από δυο αρχές λέγεται δυαρχία.

Αν εξετάσουμε ενδιαμέσως τα σύμβολα του τεκτονισμού, θα εντοπίσουμε παρεπιπτόντως, ότι όλα είναι δυαρχικά: Το πάτωμα με άσπρα και μαύρα τετράγωνα σαν σκακιέρα, το θυσιαστήριο με δυο κολώνες, με τον Ήλιο και τη Σελήνη. Αλλά και η θεολογία του τεκτονισμού στηρίζεται σε δυο θεούς. Στο θεό του καλού και στο θεό του κακού.
Αλλά όσο αφορά και τα τελετουργικά μύησης, μας πάνε στην ανθρωποθυσία. Φέρετρα και δισκοπότηρα, που μαζεύεται το αίμα του Βασιλιά.
Το "ιερό δισκοπότηρο" ήταν και το σύμβολο των σταυροφόρων (αιμοποσία).

Ανάλογα περιγράφει και η συστηματοποίηση της χθόνιας λατρείας στην περίπτωση του Διονύσου. Κατασπαραγμός του Διονύσου (που σημαίνει παιδί-Δίας) από τις Μαινάδες και ιερή μανία.

Αν πάμε τώρα και λίγο τελείως συγκυριακά στα σύμβολα που μας έχουν κατακλείσει την πρόσφατη περίοδο με τον "Κώδικα Νταβίντσι", θα δούμε την ίδια πραμμάτια. Γυναίκα ο Ιωάννης ο αγαπημένος μαθητής του Χριστού: Τουτέστι μητριαρχία. Μαρία Μαγδαληνή: Άλλη γυναίκα. Άγια δισκοπότηρα, Γκραλ, για συλλογή αιμάτων. Και φυσικά μυημένοι, μυστικές εταιρίες και τα τοιαύτα.

Την φτειάξη του Κρόνου τη χάλασε ο Προμηθέας, δίνοντας στους ανθρώπους τη φωτιά ή άλλως πως την καλλιέργεια. Προμηθεύω σημαίνει προνοώ (μήτις = πνεύμα).
Με την ανάπτυξη του πνεύματος έγιναν οι άνθρωποι σχετικά ανεξάρτητοι από το έλαιος των φυσικών δυνάμεων. Ανάπτυξαν την καλλιέργεια, την αποθήκευση και διατήρηση τροφίμων.
Ο εξιλασμός και οι ανθρωποθυσίες δεν ήσαν πλέον απαραίτητες.
Ο ΚΡΟΝΟΣ ΟΜΩΣ ΑΠΑΙΤΟΥΣΕ ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΙΜΑ (Κρόνος = κορώνη = κοράκι = τοτεμιστικό βρωμοσύμβολο των μαυροφορεμένων).

ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΝΑΜΕ: Η ΕΞΟΥΣΙΑ ΔΕΝ ΘΕΛΕΙ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΕ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ, ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΤΟΝ ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΜΕΝΟ, ΓΙΑΤΙ ΜΕΤΑ ΑΥΤΟΣ ΔΕΝ ΜΑΝΙΠΟΥΛΑΡΕΤΑΙ.
ΔΕΝ ΘΕΛΕΙ ΤΟΝ ΠΡΟΜΗΘΕΑ, ΑΛΛΑ ΤΟΝ ΕΠΙΜΗΘΕΑ, Ο ΟΠΟΙΟΣ ΦΡΟΝΤΙΖΕΙ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ, ΜΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΣΜΕΝΟΣ ΝΑ ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΟ ΚΟΥΤΙ ΤΗΣ ΠΑΝΔΩΡΑΣ.
ΓΙ ΑΥΤΟ Η ΕΞΟΥΣΙΑ ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΟΝ ΚΡΟΝΟ.
ΚΑΙ ΟΣΟ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΗΤΑΝ ΠΡΩΤΟΓΟΝΟΣ Η ΔΥΑΡΧΙΑ ΗΤΑΝ ΑΝΑΠΟΦΕΥΓΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΕΝΑ ΤΡΟΠΟ ΠΗΓΑΙΑ.
ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΗΚΕ Η ΔΥΑΡΧΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΗΝ ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΣΤΡΟΦΗ ΧΘΟΝΙΩΝ ΙΕΡΑΤΕΙΩΝ.



2. Η ΤΟΜΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. ΟΛΥΜΠΙΟΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΧΘΟΝΙΩΝ
------------------------------------------------------------------------------------------------

Όπως ισχυρίστηκα στο προηγούμενο μέρος, όσο αφορά την ερμηνεία των εξουσιαστικών φαινομένων και τη διαμόρφωση των κέντρων που εξασκούν εξουσία, ιδιαίτερα όσο αφορά την αθέατη πλευρά τους, την ενασχόληση με την οποία κατά σύμβαση αποκαλούμε "συνωμοτική θεώρηση", αποφασιστικό ρόλο παίζει η ωρίμανση της ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ του ανθρώπου μέσα στην ιστορία.
Την ανθρώπινη συνείδηση και τις δομές που αυτή συγκροτεί, ως συλλογικό απαύγασμα της εμπειρίας, που απεργάζεται η πορεία του ανθρώπου μέσα στη ροή του χρόνου, προτάσσω έναντι παντός άλλου παράγοντα, που μπορεί να επηρρεάζει τα εξουσιαστικά μορφώματα.
Με αυτή την οπτική, κάθε αναφορά σε εξωγήινους, εσωγήινους, UFOs, διαβόλους, τριβόλους και τα συναφή, χωρίς να τα απορρίπτω ή να τα αποδέχομαι, τους αποδίδω εν τέλει τελείως δευτερεύουσα σημασία, ως προς τον κύριο διαμορφωτικό παράγοντα, που είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, απτός και όπως (νομίζουμε ότι) τον γνωρίζουμε.
Βεβαίως οι προεκτάσεις της προβληματικής, στην προσπάθειά μας να εξερευνήσουμε και να ερμηνεύσουμε την τρόπο τινα αθέατη (που κάθε άλλο παρά αθέατη είναι) πλευρά της ιστορίας, επειδή ακριβώς στρέφουμε την προσοχή μας προς το αθέατο και "σκοτεινό", τείνει ενδόμυχα να προσλάβει τις διαστάσεις του υπερβολικά θεαματικού, του αναπάντεχου και του εντυπωσιακού που υποβάλει.
Προτιμώ την ήρεμη οδό της αξιολόγησης των άμεσα προσβάσιμων και απλών πληροφοριών, που θεωρώ ότι επαρκούν πλήρως για να δομηθεί ένα συνεκτικό ερμηνευτικό και αναλυτικό όργανο, το οποίο δεν μπορεί παρά να αναπτύσεται γύρω από τους άξονες Πνεύμα - Συνείδηση - Ήθος, που αποτελούν τον πυρήνα της ύπαρξής μας. Και η απάντηση σε αυτές τις προκλήσεις επαρκεί, νομίζω, για να θωρακίσει τη συγκροτημένη αντιμετώπιση από μια προσωπικότητα απέναντι σε όλα τα υπόλοιπα δεδομένα, τα οποία, μέσα από αυτή την οπτική, δεν μπορούν παρά να έχουν μόνο διαδικαστικό χαρακτήρα.

Τα απτά δεδομένα, στα οποία προσανατολίζομαι, για να συγκροτήσουμε την δέουσα προβληματική, όπως αυτά παρέχονται από τις ιστορικές πηγές και τις υπάρχουσες συστηματικές (με την ακαδημαϊκή έννοια) μελέτες και αναλύσεις, είναι περισσότερο από επαρκής, τόσο από πλευράς πλήθους, όσο και από πλευράς κατάδειξης μηχανισμών και αλληλουχιών και για να βρεθεί άκρη. Με αυτή την έννοια, πρόκειται σαφώς κατ' αρχήν για μια συμβατική γνωσιολογική διαδικασία. Αυτή οφείλουμε να την ακολουθούμε με αυστηρή αναλυτική και αποδεικτική μέθοδο.
Φυσικά θα ψευδόμουν, εάν ήθελα να περιορίσω την αναζήτηση σε αυστηρά νοησιαρχικές μεθόδους, στο ποσοστό μάλιστα που εξάρω την Πυθαγόρια και Πλατονική Πρόταση. Η κατά Πλάτονα εμμονή στην αρετή, ως απαραίτητης οδού προς την επίγνωση και το φωτισμό, αποτελεί την αναμφισβήτη όχι μόνο αιτίαση, αλλά και προαίρεση στην διαδικασία εξεύρεσης της αλήθειας. Διότι η αλήθεια δεν μπορεί να αποτελέσει γνωσιολογικό αντικείμενο, αλλά μόνο πεδίο ταύτισης, ή ορθότερα σημείο συνάντησης με τον πραγματικό εαυτό μας.
Οι παλαιότεροι έλεγαν "χτίστε ένα σπίτι", εννοώντας την εσωτερική ενορατική πορεία, που με προϋπόθεση τους καθαρμούς, επιτρέπει στον άνθρωπο μια άλλη ζωοδότηση της λειτουργικής σχέσης συνειδητού και ασυνείδητου, αναζήτησης και αποκάλυψης.
Στην απάντηση όμως στον αγαπητό σχολιαστή, οφείλω, όπως ανάφερα να εστιάσω την προσοχή στα εύλογα, πραγματιστικά δεδομένα.

Όπως εντοπίστηκε στο προηγούμενο μέρος της αναφοράς, ενώ ο τρόπος της κοινωνικής οργάνωσης ήταν μητριαρχικός, η θρησκεία των προτογόνων σε όλες τις ιστορικές περιόδους και όλες τις γεωγραφικές περιοχές είναι η βλαστική λατρεία. Αυτή συνίσταται στη λατρεία της μητέρας γης, η οποία συμπυκνώνεται στο πρόσωπο μιας κεντρικής θυλικής θεότητας. Η ενεργοποίηση των δυνάμεων της γονιμότητας, της βλαστικής ικανότητας της γης, γίνεται με την έκχυση του αίματος στο έδαφος του ιερού της υιού, που είναι ο βασιλεύς ή ήρως, επενεργώντας εξιλασμό αυτών των δυνάμεων. Η λατρεία αυτή ονομάστηκε χθόνια, από το όνομα της γης, που είναι χθών. Στο χώρο της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, αυτά τα δίδυμα θεοτήτων, που περιλαμβάνουν το μητρικό και ηρωϊκό στοιχειο, ενώ εκφράζονται με διαφορετικά ονόματα, περιλαμβάνουν πανομοιότυπους συμβολισμούς και παρόμοια πρακτική. Η Αστάρτη στην μείζονα περιοχή της Βαβυλώνας, η Κυβέλη στη Μικρά Ασία, η Ίσις στην Αίγυπτο, δίπλα στις άρρενες θεότητες όπως ο Άδωνης, ο Υάκινθος και ο Όσιρης είναι αποτελούν τις βασικές αναφορές χθόνιας λατρείας.
Ο πλούτος που παρέχει η γη είναι μέσα στη χοάνη που βαστάει η Αμάλθεια, εκείνη δηλαδή η μορφή, που εξασφαλίζει στους ανθρώπους την δυνατότητα να μην είναι μαλθακοί, ένεκα της ασιτίας. Η χοάνη αυτή ονομάστηκε πλούτος. Από την ίδια ρίζα προέρχεται και η ονομασία του Πλούτονα, ως της κατ΄εξοχήν χθόνιας θεότητος.
Η ανθρωποθυσία καταγράφεται γλαφυρά στον Ελλαδικό χώρο, μέσα στο "Θείο Δράμα". Τον τεμαχισμό δηλαδή του Διονύσου, του ιερού παιδιού (Διας + νύσος = παιδί, νεοσός, από την ίδια ρίζα προέρχεται προφανώς και ο όρος "νυστέρι", δηλαδή τελετουργικό εγχειρίδιο για την παιδική ανθρωποθυσία) και τον κατασπαραγμό του από τις Μαινάδες στα όρια της "ιερής Μανίας".

Όπως ειπώθηκε στο προηγούμενο μέρος, το Προμηθεϊκό Πνεύμα χειραφέτησε τον άνθρωπο από την άνευ όρων εξαρτησή του από τις δυνάμεις της φύσεως. Αυτή η πορεία καταγράφεται μέσα από τα Έπη των Ηρώων. Στην περίπτωση των Σουμερίων είναι ο Γιγαλμές ο Ήρωας, με το έπος που τον συνοδεύει, που καταργεί την επικράτηση των χθόνιων δυνάμεων. Στην Ελλάδα η μυθολογία αναφέρει πλήθος Ηρώων που επενεργούν την χειραφέτηση και απεξάρτηση. Οι κυριότερες μορφές είναι ο Ηρακλής και ο Θησέας. Οι Ήρωες απαλάσσουν την κοινωνία από την προηγούμενη μορφή λατρείας. Αυτή η διδικασία αναπαρίσταται συμβολικά με την εξόντωση διαφόρων τεράτων. Η Ελληνική μυθολογία έχει αναλυθεί αρκετά από θρησκειολογική άποψη και δεν μπορεί να γίνει στο σημείο αυτό μια εκτενής αναφορά. Ενδεικτικά αναφέρω μόνο, ότι στην περίπτωση του μύθου της Λερναίας Ύδρας και των Στυμφαλίδων Ορνίθων από τον Ηρακλή, είναι προφανής η αναφορά στα ιερά του Λυκείου Διός, που υπήρχαν τόσο στη λίμνη Λέρνη, όσο και στη λίμνη Στυμφαλία. Ο Λύκιος Δίας, σύμφωνα με το μύθο, τρεφόταν με ανθρώπινο κρέας και είχε τη μορφή λύκου.
(Με την ευκαιρία αυτή αναφέρω την τελετή "ορκωμοσία λυκιδέως" στον τεκτονισμό, που αφορά τους υιούς των τεκτόνων. Εφόσον ο γιός είναι ο μκρός λύκος, δεν μπορεί παρά ο πατέρας να είναι ο μεγάλος). Το σύμβολο του λύκου αποτελεί από τότε αντιπολιτιστικό σύμβολο κάποιων περιφερόμερων λαών, που χωρίς να αναπτύξουν μόνιμους καταυλισμούς και τον αντίστοιχο πολιτισμό περιφέροντο μέσα στις στέππες. Η προσονυμία του σφαγέα των εθνοτήτων της Οθομανικής Αυτοκρατορίας μουσταφά κεμάλ, ανάγεται σε αυτό το αρχέτυπο, όπως και της πολιτικής αγέλης των "γκρίζων λύκων". Το μολοχιστικό κατεστημένο, σε μια προσπάθεια να επαναφέρει στους νέους τα πρότυπα της δυτικής λατρείας, δημιούργησε τα "λυκόπουλα", για να αναπτύξει δήθεν την αγάπη των παιδιών για τη φύση. Στο ίδιο πλαίσιο συγκαταλέγεται και η προπαγάνδιση του "διαφωτιστή" Ζαν Ζακ Ρουσώ, για το λεγόμενο φυσικό δίκαιο, την επιστροφή στη φύση και την αμφισβήτηση του πολιτισμού.

Ο όφις, ως σύμβολο των χθόνιων δυνάμεων, ενσωματώνεται στην παράσταση των ηρώων της χθόνιας λατρείας, που είναι κατά το ήμυσι φίδια και κατά το ήμυσι άνθρωποι, όπως ο Εριχθόνιος.
Από πλευράς θεολογικής αποκρυστάλλωσης, τις χθόνιες θεότητες αμφισβητούν και τελικά καταβάλουν οι Ολύμπιοι, οι οποία αναπαρίστανται ως θεότητες φτερωτές, εξ ουρανού. Γλαφυρή αναπαράσταση μεταξύ χθόνιων και ουράνιων αποτελεί η "Γιγαντομαχία", όπου φτερωτές θεότητες αντιμάχονται θεότητες, που είναι από τη μέση και κάτω φίδια. Μια τέτοια αναπαράσταση βρίσκεται στο ναό της Περγάμου. Ο συμβολισμός χθόνιου και ουράνιου στοιχείου αντιπαραβάλει το χοϊκή εξάρτηση στην πνευματική χειραφέτηση. Ο ουρανός ταυτίστηκε συμβολικά με το πνεύμα, ως εκείνο το στοιχείο, που ενώ βρίσκεται σε άμεση επαφή και αλλουληχία με τη γήινη υλικότητα, δεν είναι άμεσα υλικό, αλλά είναι περισσότερο ενεργειακό, λόγω των ανέμων, της διάχυσης του ηλιακού φωτός, των κεραυνών κλπ.
Οι Ολύμπιοι θεοί, οι οποίοι ανάγονται στο στάδιο της πατριαρχίας, εκφράζουν την υπεροχή του Προμηθεϊκού Πνεύματος πάνω στην συνθηκολόγιση του ανθρώπου απέναντι στα υλικά δεδομένα των φυσικών δυνάμεων. Τα θυλικά πρότυπα υποτάσσονται στα άρρενα. Η Ήρα αποτελεί πλέον υποδεέστερη θεότητα του παντοδυνάμου Διός, που ασχολείται με τα της οικίας. Και το θυλικό πρότυπο που προάγει ο Μέγας Άρρην Θεός Ζευς, είναι η Αθηνά, η Θεά του Πνεύματος και όχι της Ύλης. Κατ΄ακολουθία, η Αθηνά δεν έχει μητέρα, αλλά βγαίνει μέσα από το κεφάλι του Δία μετά από σφυροκόπημα του Ηφαίστου, που δείχνει την ποιοτική πρόοδο της χειραφέτησης του ανθρώπου από τις φυσικές δυνάμεις, μέσω της ανάπτυξης της μεταλλουργίας.

Η μετάβαση από τη μια μορφή θρησκείας στην επόμενη αποτέλεσε μακρά πορεία πενυματικής χειραφέτησης και αντίσοιχων κοινωνικών αγόνων και δεν έγινε με απότομο τρόπο. Ενώ στην αρχή ήταν επόμενο να αμφισβητηθεί καίρια η οντότητα θεοτήτων που είχαν ταυτιστεί με τις ανθρωποθυσίες, όπως η Μέδουσα και η Στρίγγλα, στην πορεία άλλες θεότητες ενσωματώθηκαν στο Πάνθεον των Ολυμπίων, αφού μεταλλάχθηκαν με τον ανάλογο τρόπο.
Το μοντέλο τής ελληνικής τραγωδίας (που έχει ενσωματωθεί και στην ορθοδοξία) δεν βασίζεται στην ενοχική σύγκρουση, αλλά στην τιθάσευση του ενστίκτου, την εσωτερική κάθαρση και τελικά τον εξανθρωπισμό.
Δεν απορρίπτει το ένστικτο, δεν συγκρούεται με το εσωτερικό κτήνος, αντίθετα το εξημερώνει, το καλλιεργεί και το φέρνει στο φως, ώστε να ανθρωποποιηθεί.
Όπως ισχυρίστηκα, ο συνδυασμός της αμηχανίας των ανθρώπων μπροστά στις φυσικές δυνάμεις της γονιμότητας της γης, της ύπαρξης ή της έλλειψης επαρκούς καρποφορίας για την επιβίωση της φυλής, με τη σφοδρότητα που εκδηλώνόταν ο κίνδυνος αφανισμού ένεκα αυτών των δυνάμεων, στάθηκε ο καθοριστικός παράγων για τον εξιλασμό αυτών των δυνάμεων, με ότι πολυτιμότερο έκριναν αυτοί ότι διέθεταν, που ήταν το αίμα, ως φορέας ζωής.
Στις περιπτώσεις που η σφοδρότητα του κινδύνου αυτού, λόγω φυσικών συνθηκών δεν ήταν άμεσα απειλητική, ή σε περίπτωση, που η ψυχολογική συγκρότηση της φυλής ήταν αρκετά ανεπτυγμένη, είτε για να βρεθούν άλλοι διέξοδοι, είτε για να μην επιφέρει αυτός ο κίνδυνος την αίσθηση της αναγκαιότητας για εξιλασμό, οι ανθρωποθυσίες είτε ξεπεράστηκαν, είτε δεν έγιναν. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση που περιγράφει ο Αριστοτέλης στα "Πολιτικά", σχετικά με κάποιους αρχαιότερους Κρήτες, που εφάρμοσαν την πρακτική της "Ολιγοφαγίας", την οποία μπορούμε να κατανοήσουμε μόνο με ταυτόχρονη υπάρχουσα δυνατότητα για συντήρηση εκείνης της ποσότητας τροφίμων, που εξοικονομείτο από την μετριασμένη σίτιση. Ο απόηχος του συνδρόμου, που προκύπτει από την έλλειψη τροφής, πρέπει νομίζω να ήταν υπαρκτός στον ψυχισμό των ανθρώπων, ακόμη και την περίοδο που είχε αναπτυχθεί αξιόλογος πολιτισμός. Αυτό διαφαίνεται από τον κύριο στόχο που θέτει ο Αριστοτέλης για την σωστά ευνομούμενη πόλη που είναι η "Αυτάρκεια". Βεβαίως, ως βάση αυτού του στόχου θέτει το κοινό καλό "δι ου πόλις συνίσταται". Με αυτή την οριοθέτηση αντιφάσκει στον ψυχολογικό μηχανισμό της ανθρωποθυσίας, που δεν είναι άλλος από τον διαχωρισμό των ανθρώπων, σε αυτούς που είναι αναγκαίο να θυσιαστούν και σε αυτούς που με αυτή τη θυσία θα μπορέσουν να επιβιώσουν.

Η μεταβατική πορεία από τη χθόνια στην ουράνια λατρεία ενσωματώνει, με ταυτόχρονη μετάλλαξη, κάποιες προηγούμενες θεότητες. Έτσι στη Δήμητρα, που είναι προσωποποίηση της Μητέρας Γης (το Γ συχνά μεταλάσσεται εκείνη την εποχή με το Δ, Γή-μητρα) επιτρέπουν οι Ολύμπιοι την άνοδό της στον Όλυμπο, αφού όμως προηγουμένως της έχουν επιβάλει να μην τρώει ανθρώπινο κρέας. Και ο άρρεν υιός, δεν είναι πλέον δυνατόν να υπάρξει ως αρχέτυπο του θυσιαζόμενου στα πλαίσια της πατριαρχίας. Η διαδοχή του από την Περσεφόνη, σχετικοποιεί την κάθοδο στον Άδη, η οποία χρονικά διακόπτεται από την επάνοδο της στον άνω κόσμο. Αλλά και η ετυμολόγια του ονόματος της ανάγει στο φόνο της Μέδουσας από τον Περσέα.

Αντίστοιχη είναι και η μετάλλαξη άλλων θεοτήτων, όπως εντοπίζει το σχόλιο που παρατίθεται. Δεν είναι τυχαίο, ότι αυτές οι θεότητες, συχνά συνοδεύονται από το ιερό ζώο τους, που αποτελεί κατάλιπο τοτεμισμού. Η άρτεμις με το ελάφι, η Αθηνά με την Κουκουβάγια. Το δελφίνι, ως ιερό ζώο του Απόλλωνος, υποδεικνύει την μητριαρχική προέλευση του θεού. Η ονομασία αυτή προέρχεται από το σχήμα του ρύγχους αυτού του ψαριού και τη λέξη Δελφύς, που σημαίνει μήτρα (αδελφοί = οι προερχόμενοι από την ίδια μήτρα, ή και το ιερό του Απόλλωνος στους Δελφούς).
Ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, στο θέμα που το σχόλιο αναφέρει, είναι το "Αρχαία Τραγωδία Και Κωμωδία", του Γιάννη Κορδάτου. Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται την εξέλιξη του Διονύσου από Χθόνια σε Ολύμπια Θεότητα. Ο Βάκχος, εκ του "Ίακχος" (ιαχή, η κραυγή στα τελετουργικά όργια και την ιερή μανία) ελατρεύετο στους Οργεώνες, που ήταν συναθρήσεις χθόνιας λατρείας, με αποκρυφιστικό χαρακτήρα φαλικής μύησης. Τι σημαίνει τελετουργικά η παρά φύσιν πράξις και ποιό το ψυχολογικό της αντίκτυπο, θα αναφερθώ στη συνέχεια, στην σύντομη παράθεση του φαινομένου της βαρβαρότητας. Τους Οργεώνες, αντικαθιστούν στα πλαίσια της Ολύμπιας λατρείας οι Θίασοι. Εκεί τα ομοφυλικά όργια και η χρήση ξύλινων φαλών, ως συμβόλων γονιμότητας, αντικαθίστανται από την οινοποσία και το τελετουργικό της σωτηρίας του βρέφους από την ανθρωποθυσία. Αυτό το δρώμενο με τους αντίστοιχους ύμνους, ως συγκροτημένη συμβολική διαδικασία πνευματικής χειραφέτησης, θα οδηγήσει βαθμηδόν στο μεγαλείο του θεάτρου, που θα σταθεί ο μεγάλος κοινωνικός παιδαγωγός.
Οι οργεώνες, που όπως ήταν φυσικό υπήρξαν χώροι συσπείρωσης των ολιγαρχικών, υπήρξαν την ύστερη περίοδο της ζωής τους ταυτόχρονα με τους θιάσους, στους οποίους ήταν συσπειρωμένοι οι δημοκρατικοί και τους αντιπάλαιψαν σκληρά. Η διαφορετική οργανωτική δομή αυτών των δυο τύπων λατρευτικής ομοίγυρης, είναι σημαντικότατη και θα αξιολογηθούν στη συνέχεια. Διότι στον πρώτο τύπο συγκαταλέγονται όλες οι λεγόμενες μυστικές εταιρίες, ενώ στο δεύτερο τα κινήματα πραγματικής κοινωνικής χειραφέτησης, καταγράφοντας ότι βάση του πολιτικού γίγνεσθαι δεν αποτελεί η οικονομία, όπως ισχυρίστηκε ο Μαρξ, αλλά η σύγκρουση στο θρησκειολογικό επίπεδο. Σε μια τελείως διαφορετική μορφή από ότι η στημένη θεωρία του Σαμουήλ Χάτινγκτον περί "σύγκρουσης των πολιτισμών". Όχι με την έννοια ότι συγκεκριμένα πολιτιστικά πρότυπα δεν βρίσκονται σε μόνιμη σύγκρουση, τα οποία είναι τελείως άλλα, από αυτά της στημένης ρήξης που επενεργούν οι δεξαμενές σκέψεις της εξουσίας, στηριγμένες στη χειραγώγηση των μυστικών υπηρεσιών και τον οχετό της προπαγάνδας. Διότι όπως είπε κάποιος, που ισχύει και στην περίπτωση του άρτι θανόντος μακαρίτου κυρίου μεγαλοκαθηγητού, "πας μετά Χριστόν προφήτης, προφητεύει αυτά, που τα επιτελεία στα οποία ανήκει, αποφάσισαν να συμβούν στο μέλλον".

(Για να μην αδικήσω κάποιους, που δε μου χρωστάνε τίποτε, θέλω να ξεκαθαρίσω, ότι η αναφορά μου στην πρακτική της τελετουργικής ομοφυλοφιλίας, περιορίζεται εκεί και δεν αφορά την ιδιωτική συμπεριφορά προσώπων, που για κάποιο λόγο - ορμονική συγκρότηση, γεννετήσια ροπή προς τη θύλεια φύση κλπ. επιλέγουν συγκεκριμένες ερωτικές συμποροφορές. Το κατά πόσο ισχύει το "παρά φύσιν" ή όχι, σε τέτοιες περιπτώσεις, δεν μπορεί να με ενδιαφέρει, διότι σέβομαι την προσωπική σφαίρα των συνανθρώπων μου.
Δεν μπορώ όμως να παραβλέψω, ότι κάποιες τελετουργικές πρακτικές, που επιφέρουν ψυχολογική αλλοίωση του χαρακτήρα, μοιραία επαναπροσδιρίζουν τη συμπεριφορά γενικά, συμπεριλαμβανόμενων και των γεννετήσεων επιλογών).


3. ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΥΑΡΧΙΚΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ - ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ ΔΥΑΡΧΙΚΟΥ ΔΙΛΗΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΕΚΦΥΓΗ
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Όπως αναφέρθηκε στα προηγούμενα μέρη, η ανάπτυξη της ωριμότητας του ανθρώπινου πνεύματος, σχετίζεται άμεσα με την αντιμετώπιση των φυσικών δυνάμεων. Αποτελεί όμως ταυτόχρονα και την βασικότερη παράμετρο για τον εξουσιασμό του, από την ελίτ των δήθεν "εξυπνότερων" και "ικανότερων".
Η διαδικασία χειραφέτησης από τις φυσικές δυνάμεις είναι επόμενο να καταγράφεται και στις επινοήσεις των μέσων της παραγωγικής διαδικασίας, οι οποίες αντεπενεργούν στη διαμόρφωση σχέσεων ιδιοκτησίας και κοινωνικής οργάνωσης. Είναι επόμενο η ανάπτυξη της παραγωγικής διαδικασίας να οδηγεί σε πολυλοκότερες μορφές παραγωγής, που συνίστανται και σε εργασιακό καταμερισμό, ανταλλαγή προϊόντων και την καθιέρωση του χρήματος.
Η πρωτόγονη σκέψη και κοινωνική οργάνωση περιέχει το στοιχείο της υποταγής, κύρια απέναντι στις φυσικές δυνάμεις. Οργανωτικά καθιερώνει στην κυριολεξία ιερατικά επιτελεία, που διαχειρίζονται την διαδικασία του εξιλασμού και είναι φυσικό να πιστεύεται ότι αυτά πράγματι διατηρούν μια συγκεκριμένη σχέση με τις όποιες ανώτερες δυνάμεις. Η επιβολή τους στο κοινωνικό σύνολο εκπορεύεται αυτονόητα από την λατρευτική πρακτική. Με αυτή την έννοια αρχηγός της φυλής είναι ο μάγος.
Στην πορεία της χειραφέτησης του ανθρώπου είναι φυσικό, η θρησκευτική πρακτική να γίνεται περισσότερο αφηρημένη σε σύγκριση με τις προηγούμενες και λιγότερο επιτακτική, όσο αφορά τις αντιλήψεις σχετικά με την άμεση επιβίωση. Η εξουσία των ιερατίων παύει να είναι αυτονόητη, δεδομένου ότι ο ρόλος της αλλάζει ριζικά. Στην ουσία αποκτά τελείως αντίθετο προσανατολισμό, η αντίληψη περί ιερού. Το ιερό αποκτά διαστάσεις χειραφέτησης και αμφισβήτησης της υποδούλωσης.
Τα εξουσιαστικά ιερατία, στη φάση που έχει επινοηθεί η καλλιέργεια της γης και έχουν αναπτυχθεί τα αντίστοιχα μέσα παραγωγής, με επακόλουθο την μόνιμη εγκατάσταση σε καταυλισμούς, την αστικοποίηση και την ανάπτυξη των τομέων της οικονομίας και των τεχνικών υποδομών, δεν μπορούν να στηριχθούν πλέον στην πνευματική υπανάπτυξη του κοινωνικού συνόλου. Σε αυτούς, που η επιβολή τους στηρίχθηκε στο δόγμα "ο θάνατος σας, η ζωή μας", δεν έμενε άλλη διέξοδος για να διατηρήσουν την εξουσία , από την διαστροφή του ανθρώπινου χαρακτήρα, την αλλοτρίωση των κοινωνικών επιτεύξεων και την βίαιη προώθηση του σκοταδισμού. Ο έλεγχος των μαζών στηρίχθηκε στην έντεχνη διάσπαση της κοινωνίας, στη δημιουργία μηχανισμών βίαιης επιβολής, στην υπόθαλψη και στην άγρια καταδίωξη κάθε γνήσια πνευματικού στοιχείου και στην προώθηση του σκοταδισμού. Ο τοτεμιστικός χαρακτήρας της θρησκευτικής οργάνωσης των κρόνιων ιερατείων συνεχίστηκε με τις μυστικές εταιρίες και τα μυητικά τάγματα. Αυτά στάθηκαν μόνιμα φυτώρια εμφύτευσης της εξουσιαστικής νοοτροπίας και της αναπαραγωγής της ψυχοσύνθεσης δουλικής υποταγής.
Αυτό που καθόριζε την αξία των "μυημένων" ήταν ο βαθμός μύησης. Με τελετουργικά εκμαυλισμού της προσωπικότητας έπεσαν οι βάσεις της εμετικής νοοτροπίας, που ζούμε ακόμη σήμερα, ότι κάποιοι είναι "πιο ίσιοι από τους άλλους". Την δήθεν αξία της υποτιθέμενης "καλής κοινωνίας" ήρθαν να στηρίξουν οι βοϊδοσχολές τύπου χάρβαρντ και γέϊλ. Στην ουσία πίσω από αυτά δεν βρίσκεται τίποτε περισσότερο, από τον αιμοσταγή τελετουργούντα κανίβαλο. Γι αυτό και αυτά τα δήθεν "πνευματικά" χαμαιτυπία έχουν δυο τετράγωνα παρακάτω το κτίρια των στοών χωρίς το παραμικρό άνοιγμα, που θα επέτρεπε την είσοδο στο φως, με τα φέρετρα, τις νεκροκεφαλές και τους ξύλινους φαλούς.

H ανάπτυξη του πνεύματος χειραφέτησης του ανθρώπου απέναντι στη φύση, χαρακτηρίζεται από το ερευνητικό πνεύμα απένατι στην σκοπιμότητα των καθιερωμένων, από την ανησυχία που επιζητεί μια καλύτερη διέξοδο στις προκλήσεις, που ορθώνει η πεπατημένη και τελικά από την ευαισθησία απέναντι στην καταδυνάστευση, που συνεπάγονται τα μέτρα του συστήματος υποταγής. Αυτό ωθεί σε μια νέα νοοτροπία απότι η δυαρχική ψυχοσύνθεση.
Η χειραφέτηση δεν προϋποθέτει υποταγή, αλλά συνεργασία μεταξύ των μελών της κοινωνικής οντότητας. Αυτό μπρεί να γίνει μόνο σε πλαίσια ισότητας. Αλλά για λειτουργήσει το ανήσυχο πνεύμα που απαιτεί η εφευρετικότητα, που με τη σειρά της στηρίζει τη χειραφαίτηση, απαιτείται άσκηση των ικανοτήτων, της κρίσης και της νοημοσύνης. Αλλά και θαρραλέο, συνεπές ξεπέρασμα των εμποδίων, που προβάλει το ακαλιέργητο ένστικτο της επιβίωσης, που οδηγεί στο φόβο και τη συνθηκολόγηση μπροστά στους κινδύνους, δηλαδή απατείται η αρετή.
Συνέπεια του εξουσιασμού είναι οι εξουσιάζοντες και οι εξουσιαζόμενοι. Στην ουσία όμως και οι δύο κατηγορίες εξουσιάζονται από τη μικρόνοια, το φόβο, τη συνθηκολόγηση. Δεν είναι τυχαίο ότι η ψυχολογία αποδίδει στον σαδισμό και τον μαζοχισμό ενιαία ψυχολογική βάση.
Γι' αυτό η ελευθερία είναι μια πνευματική κατάσταση. Το Ελληνικό Πνεύμα διακύρηξε, ότι ελεύθερος είναι αυτός που συλλογιέται λεύτερα. Μέσα από αυτό το πρίσμα, η πραγματική ελευθερία αποτελεί πνευματική επιλογή και απόφαση. Τα άλλα ακολουθούν. Με ξεκάθαρο φρόνημα, δεν μπορεί παρά να επιτευχθούν και οι εξωτερικοί, οι υλικοί όροι της ελευθερίας. Με κάμψη φρονήματος στην επόμενη στροφή καραδοκεί το Μολόχ. Γι' αυτό κάθε αυτοθυσία και αυτοπροσφορά για την ελευθερία, αποτελεί πριν από κάθε τι άλλο ζωντανή βάση παιδείας, ή για να πούμε τα πράγματα με το όνομα τους, αποτελεί την άλφα-βήτα του πολιτισμού. Αντίθετα ο εγωισμός, το χοϊκό φρόνημα, ο στείρος ματεριαλισμός, αποτελούν άρνηση του πολιτισμού.
Γι΄αυτό μια πνευματική ηγεσία, δεν αποτελείται από βιβλιοφάγους διανοητές, αλλά από μάρτυρες της αληθείας. Δεν είναι τυχαίο, ότι όταν απειλήθηκε ο τύρανος Διονύσιος στις Συρακούσες, έσπευσαν τα μέλη της Πλατωνικής Ακαδημίας να πολεμήσουν στο πλευρό του. Αυτοί, που είχαν αποβεί κινητές βιβλιοθήκες, δεν δίστασαν να αντιμετρηθούν με βάρβαρους ροπαλοφόρους. Εάν συγκρίνει κάποιος την αξία ενός που σμίλευσε την οδό της Σοφίας για το κοινωνικό καλό, με αυτή ενός μαχαιροβγάλτη πρόκειται για ποσά τελείως δυσανάλογα. Όμως αυτό που πιστοποιούν τέτοιου είδους ενέργειες, δεν είναι οι ποσοτικές αντιπαραβολές, αλλά τα μοναδικής αξίας ποιοτικά μυνήματα, που εκπέμπει η ετοιμότητα της αυτοθυσίας των αρίστων.

Αυτό που καταγράφει η αυτοθυσιαστική ετοιμότητα των αρίστων είναι η κατάργηση της δυαρχίας και η υπέρβαση των διλημμάτων, που το ένστικτο ορθώνει, ως μια εν τέλει πλασματική εκδοχή της πραγματικότητας. Γιατί για την αντιμετώπιση της υλικής πραγματικότητας, στην προοπτική της πραγματικής ευημερίας, δεν απαιτείται να θυσιάσουμε κανένα, για να επιβιώσουμε εμείς. Αυτό που απαιτείται είναι η συνεργασία όλων μας σε ισότιμη βάση.

Ενώ οι λεγόμενες "μυστικές εταιρίες", σε τελευταία ανάλυση οι συμμορίες του σκότους, καθιερώνουν δυο θεούς, τον θεό του καλού και του κακού, για να αποδόσουν οντολογική διάσταση στο κακό, τα Ορφικά θα επιμείνουν ότι μόνο ΕΝΑΣ είναι ο Δημιουργός Πατέρας. Και ο Θείος Πλάτων θα θεσμοθετήσει ως πρώτο νόμο στην "Πολιτεία" την απαγόρευση να αποδίδονται ιδιότητες του κακού στο Θείο.
Η Γνωστική "αίρεση", που είναι στην ουσία πολύ παλαιότερη από ότι ο Χριστιανισμός, επιχειρεί να πείσει ότι η ύλη είναι κακή, για να την εγκλωβίσει μέσα σε μια δυαρχική καταδυνάστευση. Αντίθετα ο Διονύσιος ο Αεροπαγίτης επιμένει, ότι το κακόν είναι το μη ον. Κάνοντας χρήση του γραμματικού τύπου της μετοχής, δείχνει ότι το κακό είναι αυτό που δεν συμμετέχει στην αγαπητική δημιουργία του καλού. Η αρχή της δημιουργίας είναι μια. Η ανεπάρκεια ή η ολιγαρία μας δεν μπορεί να αποτελέσει αρχή.

Με αυτή την ένοια η διαλεκτική δεν αποτελεί νοητό σχήμα, αλλά επίτευγμα ήθους. Διότι η σύνθεση προϋποθέτει την αρετή. Και αυτή απελευθερώνει τα δεσμά της νόησης προς τον αληθή ΝΟΥ και το ΝΟΗΤΟΝ ΚΑΛΟΣ, που είναι ανώτερες εκφάσνσεις του.

ΓΙΑΤΙ ΕΔΩ ΔΕΝ ΑΝΤΙΜΑΧΟΝΤΑΙ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΔΥΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ ΚΟΣΜΟΙ. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ. ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΑΧΟΝΤΑΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟΠΙΘΗΚΟ.


Λινκ για κατεύασμα του "Χρυσού Κλώνου"

http://www.bartleby.com/196/

Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΟΨΗΣ ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ "ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ"

Ζητώ συγγνώμη, που τη θεματολογία εδώ την αναπτύσσω σε δόσεις. Η επισκεψιμότητα της σελίδας αυτής έχει σταθεροποιηθεί σε κάποια πολύ ικανοποιητικά για τα ταπεινά μου δεδομένα πλαίσια και αισθάνομαι την ανάγκη να δοθεί βάρος - όσο αυτό είναι συνατόν - στην επεξεργασία των θεμάτων. Ούτως ώστε η προσεγγίσεις να μην έχουν γρήγορο και πολύ εφήμερο χαρακτήρα. Φυσικά οι δυνατότητες είναι περιορισμένες, γι αυτό ευχαριστώ θερμά όλους τους ευγενείς επισκέπτες, που έχουν την καλοσύνη να επισκέπτονται μια σελίδα, που ενημερώνεται αραιά.

Τα τρία θέματα, που έχουν τεθεί ταυτοχρόνως, το ζήτημα των θεωριών κοινωνικής παρέμβασης, που έχουν στόχο τον κοινωνικό μετασχηματισμό προς το δικαιότερο και αποδοτικότερο, το οικολογικό πρόβλημα καθώς και το παρόν θέμα, αφού - με τη βοήθεια του Θεού - ολοκληρωθεί η αναφορά στο κορμό τους, θα παραμείνουν ανοικτά, καθότι από τη φύση τους διέπονται από διαρκή πρόκληση.


1. ΓΙΑ ΠΟΙΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ Η ΑΝΤΙΡΡΗΤΙΚΗ ΟΔΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΤΙΜΟΤΕΡΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΡΘΗ

Στο συγκεκριμένο θέμα θέλω να συμπυκκνώσω τις αντιρρήσεις μου, όσο αφορά τις απόψεις που κυριαρχούν:

1. Η προκείμενη κρίση δεν είναι κρίση υπερπαραγωγής, έσχετα του ότι από πολλούς επιχειρείται, όχι πάντοτε χωρίς σκοπιμότητα παραπλάνησης, να εμφανιστεί αυτή ως τέτοια.
2. Οι αιτιάσεις της δεν ανάγονται στην αδηφαγία του συστήματος ή κάποιων στελεχών του, που βρίσκονται στα κέντρα που καθορίζουν τις οικονομικές επιλογές σε μακροκλίμακα.
3. Το σύστημα - σε αντίθεση με αυτά που διαπιστώνουν κάποιοι οικονοολόγοι - αλλά και κάποιοι συχνά έξοχοι φιλόσοφοι - ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΝΟΜΗΜΕΝΟ. ΑΝΤΙΘΕΤΩΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΠΑΝΤΟΤΕ ΠΛΗΡΩΣ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΟ. ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΕΣ. Για να αποδειχθεί αυτή η θέση δεν χρειάζεται μεγάλος κόπος.

Για το τι είναι η παρούσα κρίση - αλλά και σε αναφορά με τις αιτίες που την δημιουργούν στα πλαίσια του συστήματος - έχουν ειποθεί ήδη αρκετά αξιοπρόσεκτα. Όπως για παράδειγμα στη σειρά των βίντεο "The Money Masters", ο σύνδεσμος της οποίας ακολουθεί:

http://www.youtube.com/watch?v=EZMPY7pUtoU

Αυτή η σειρά αποτελείται από περισσότερες από είκοσι συνέχειες. Παρ' όλα αυτά - επειδή είναι ακριβώς ολοκληρωμένη - και σε συνδυασμό με τα παράππλευρα βίντεο που εμφανίζει το , συγκεφαλαιώνουν μια ερευνητική προσπάθεια σαράντα περίπου χρόνων, ενός χώρου που έχει αμφισβητήσει με επίπονες ερευνητικές προσπάθειες την υπάρχουσα διεθνή εξουσιαστική ελίτ.
Παρ' όλα αυτά έκρινα την παραπομπή σε ήδη υπάρχουσες αναλύσεις ως μη επαρκή. Διότι η παράθεση απόψεων με καταφατικό τρόπο δεν καταγράφεται με την δέουσα ένταση από το σήμερα υπάρχον σύστημα επεξεργασίας πληροφοριών ακόμη και όσων διαθέτουν καλή προαίρεση και ερευνητικό πνεύμα. Οι πληροφορίες που μεταδίδονται καταφατικά, καταγράφονται δίπλα στις άλλες και συχνά συνυπάρχουν μαζί τους. Τελικά μόνο η ΑΝΑΙΡΕΤΙΚΗ παράθεση θέτει όσους έρχονται σε επαφή με μια θεώρηση να την δουν σε συσχετισμό με αυτές που τίθενται υπό αμφισβήτηση. Οι απόψεις μας συχνά είναι πολυσυλλεκτικές και δεν δομούνται με νοηματική αυστηρότητα. Φυσικά η εμμονή στο μονοδιάστατο, από την άλλη, περιέχει τον κίνδυνο του δογματισμού. Ένα κίνδυνο, που δεν μπορεί να αποφύγει ακόμη και μια φιλότιμη προσέγγιση. Γι' αυτό μια προσέγγιση μπορεί να καταστεί ουσιαστικά παραγωγική μεσοπρόθεσμα, μόνον όταν περιέχει το όργανο της αυτοαμφισβήτησής της.

Μετά από κάποια αναιρετικής μορφής προσέγγιση των αντιλήψεων που κυριαρχούν, δεν νομίζω ότι θα καταστεί αναγκαία η παράθεση της άλλης άποψης. Ας βγάλει τα συμπεράσματά του ο αναγνώστης από μόνος του.
Πριν προβώ όμως στην αναιρετική επιχειρηματολογία, θα ήθελα με την ορθή οδό να παραθέσω κάποιες απόψεις μου που αφορούν την συστηματική της πολιτικής οικονομίας, σε μια προσπάθεια να επαναπροσδιοριστούν κάποιες στοιχειώδεις έννοιες, όπως προνάγγειλα στο προηγούμενο μέρος.


2. Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΑΠΟΤΛΕΙ ΤΗΝ ΒΑΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΓΙΓΝΕΣΘΑΙ

Σε αντίθεση με τις υπάρχουσες θεωρίες που διέπονται από το πνεύμα που λέω σκόπιμα "επέβαλε" ο θετικισμός, προβάλλω την άποψη ότη βάση του λεγόμενου (κοινωνικού και πολιτικού) εποικοδομήματος αποτελεί η θρησκευτική σύσταση.
Εδώ δεν είναι βέβαια ο χώρος να εμβαθύνω αυτή τη θέση. Έχουν προηγηθεί στις τρεις θρησκειολογικές προσεγγίσεις, που - ενώ πολύ απέχουν από το να αναλύουν σε βάθος το συγκεκριμένο θέμα, που απαιτεί τουλάχιστον ανάπτυξη σε μέγεθος βιβλίου - περιγράφουν τις βασικές συνιστώσες του. Γι αυτό το λόγο της αναδημοσιεύω στο επόμενο ποστ σε συρραφή.

Εν ολίγεις πρεσβεύω μια εξελικτική θεωρία, σύμφωνα με την οποίο το νέο προάγεται από αυτό που υπήρξε προηγουμένως. Αυτό το σχετικά αυτονόητο σχήμα, υποστήριξε και ο Μαρξ, χωρίς όμως να μπεί στον κόπο να αναλύσει τις κοινωνίες που προηγήθηκαν του καπιταλισμού. Το έργο του "Μορφές που προηγούνται της καπιταλιστικής παραγωγής" είναι από πλευράς έκτασης ασήμαντο, πριλαμβάνοντας 111 σελίδες με την βιβλιογραφία και τις μόλις 40 παραπομπές. (Επιφυλάσσομαι να ασχοληθώ με αυτό συγκεκριμένα στην ανάπτυξη του θέματος αναζήτησης μιας νέας λειτουργικής κοινωνικής θεωρίας).
Εάν ξεκινήσουμε την θεώρηση εξελικτικά, θα δούμε, ότι από την πρωτόγονη περίοδο μέχρι και την Ρωμαϊκή εποχή, του κράτους ηγούνται ιερατεία. Τόσο ο σαμάνος της πρωτόγονης φυλής, όσο και οι βασιλείς κατά την περίοδο της αρχαιότητος, όσο και ο Ρωμαίος Αυτοκράτωρ, κατέχουν ταυτόχρονα προς την κοσμική και την ανώτατη ιερατική βαθμίδα της εξουσίας. Είναι γνωστό ότι στη Ρώμη ο Αυτοκράτωρ εθεορείτο θεός. Όλοι οι λαοί που ήταν υποταγμένοι στην Ρώμη είχαν το δικαίωμα να λατρεύουν τις δικές τους θεότητες, μια φορά το χρόνο ήσαν όμως υποχρεωμένοι να θυσιάζουν στον Ρωμαίο αυτοκράτωρα, το άγαλμα του οποίου ετοποθετείτο στο πάνθεον. Συχνά έγιναν αυτοκράτορες πρόσωπα που δεν είχαν προηγουμένως στρατιωτική, αλλά ιερατική ιδιότητα, όπως ο Ιούλιος Καίσαρ, που ήταν ιερέας του θεού Ήλιου στην Μικρά Ασία. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι επιφανειακό και σχηματικό. Απαιτεί μια βαθύτερη ανάλυση, που ακόμη δεν έχει γίνει, γιατί προϋποθέτει χρόνο και αρκετά άλλα.
Αυτή η διαδικασία έσπασε στην κλασσική Ελλάδα, γι' αυτό ίσως δεν έχει γραφεί με τον δέοντα τρόπο στην ιστορική μνήμη μας. ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΑΝ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΙΕΡΑΤΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΩΘΗΣΑΝ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΥΠΟΝΟΜΕΥΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΝΟΜΙΑ. Τεράστιο ιστορικό ενδιαφέρον - και στο θέμα αυτό θα ακολουθήσει κάποτε συγκεκριμένη αναφορά - παρουσιάζει η ρήξη του ΗΓΕΤΗ, ΠΟΥ ΚΥΟΦΟΡΗΣΕ Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ, Αλκιβιάδη με τις εταιρίες της εποχής.

ΜΙΑ ΑΚΟΜΗ - ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ - ΑΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ

Το τελευταίο διάστημα έχει καταστεί συνήθεια να ανοίγω ταυτόχρονα περισσότερα θέματα σε αυτή τη σελίδα, που όχι μόνο δεν ευδοκιμούν να κλείνουν, αλλά συχνά δεν τα προχωράω καν. Αυτό σχετίζεται αφ' ενός με το πλατύ φάσμα της θεματολογίας, που κρίνεται αναγκαία κάποια αναφορά σε αυτά, αφ' εταίρου με τις περιορισμένες δυνατότητες που έχω, χρονικά, αλλά κύρια συμπληρωματικής μελέτης, είτε βιβλίων που θέλω να ξαναδιαβάσω, είτε βιβλίων που κατά καιρούς περισυνέλλεξα, αλλά δεν διάβασα, για να εντάξω στην παρουσίαση των απόψεων.
Έτσι αντιμετωπίζω την σελίδα αυτή, περισσότερο σαν ανοιχτή προσπάθεια και τόλμημα, παρά σαν βήμα παράθεσης έτοιμων απόψεων, που μπορεί να προϋπάρχουν, ή να συγκροτούνται πάντοτε ολοκληρωμένα.
Αναδημοσιεύοντας το κείμενο της πρωτοβουλίας για το ενεργειακό, μοιραία σκέφτηκα το θέμα της οικολογίας, που έθεσα με ανάρτηση πριν κάποιο διάστημα και δεν το προχώρησα. Επειδή ακριβώς έχω συγκεκριμένες απόψεις για κάποια από τα θέματα που θέτει με το κείμενό της η πρωτοβουλία και που νομίζω ότι χαρακτηρίζονται από κάποια διαφορά φάσεως απέναντι στις αντιλήψεις που κυριαρχούν.

Ταυτόχρονα, κατά τη διάρκεια της σύντομης επεξεργασίας του κειμένου που προηγήθηκε, έφερα στη σκέψη μου τον φίλο αμμοδύτη, ο οποίος έχει επανειλημμένα εκφράσει μη συμβατικές απόψεις όσο αφορά το ενεργειακό, τόσο στην ωραία σελίδα του, όσο και στο ANTINEWS. Απόψεις που στηρίζονται σε έρευνα και εμπειρία.
Πριν ολοκληρώσω λοιπόν την επεξεργασία της προηγούμενης ανάρτησης, την τίμησε ο αμμοδύτης με ένα εκτενές και ενδιαφέρον σχόλιο. Θεωρώ σκόπιμο στα πλαίσια του διαλόγου που θέτει η προηγούμενη ανάρτηση, να προβληθεί και εδώ η άποψη του αμμοδύτη για το θέμα. Ο οποίος είχε την ευγένεια να ζητήσει και συγγνώμη στην έκταση που έδωσε στο σχόλιό του, παρόλο ότι τα "σεντόνια" καταγράφουν τελικά τα είδη πνευματικής προικός που διαθέτουμε και που - τουλάχιστον όσο αφορά τις προθέσεις - προάγουν αποφασιστικά τον διάλογο.
Ευχαριστώ θερμά τον αμμοδύτη, τόσο για τη συμπάθεια με την οποία περιβάλλει αυτή τη σελίδα, όσο και για την όλη παρουσία του στο διαδίκτυο. Τέτοιες συμμετοχές συγκροτούν πράγματι μια ζεστή, φιλική ατμόσφαιρα μέσα στην εικονική πραγματικότητα και προάγουν ένα νέο κλίμα διαλόγου.

Γράφει ο αμμοδύτης σε σχόλιο της προηγούμενης ανάρτησης:

Το θέμα αυτό είναι μεγάλο και δύσκολο γιατί κάθε συζήτηση γίνεται συνήθως συναισθηματικά, έχει πολιτικές και οικονομικές πτυχές, ενώ τα αδιαπραγμάτευτα τεχνικά θέματα μπερδεύονται ανάλογα με το πώς τα παρουσιάζεις.

Θα περιγράψω συνηθισμένα λάθη, και θα σας πω το δικό μου συμπέρασμα:

Κοστολογικά λάθη: Γίνονται «αναλύσεις» για το αν οι ΑΠΕ είναι φθηνότερες από το κάρβουνο ή τα πυρηνικά… Ο τσάμπα ήλιος, η επικίνδυνη ραδιενέργεια. Και τα δύο έχουν κοστολογικά λάθος παραδοχές. Ή λάθος είναι η μη κοστολόγηση της μόλυνσης από τα κάρβουνα. Ο ήλιος είναι τσάμπα, αλλά το ηλιακό ρεύμα είναι το ακριβότερο που υπάρχει, όταν υπάρχει μεταξύ 10 το πρωί και 4 το απόγευμα. Και ο αέρας είναι τσάμπα, αλλά δεν είναι τσάμπα η γη, ούτε είναι τσάμπα το θέαμα 200 ανεμογεννητριών πάνω από την Κάρυστο. Παρεμπιπτόντως, το αιολικό ρεύμα είναι το δεύτερο ακριβότερο, μετά το ηλιακό. Και το πυρηνικό είναι πανάκριβο αν βάλεις τις αδειοδοτήσεις και την ασφάλεια. Αλλά παράγει συνέχεια, και πολύ. Παρενθετικ’ά, όλη η οικονομία υδρογόνου, βασίζεται σε μεγάλα και πολλά πυρηνικά για την παραγωγή του.

Επιστημονικά λάθη: Πολλά από αυτά που λέγονται από καλοπροαίρετους σαν «ενεργειακή λύση» στην ουσία παραβιάζουν τον δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής, που σε περίληψη λέει ότι το τσάμπα δεν υπάρχει, και ότι τα φωτοβολταϊκά θα είναι πάντα ακριβότερα από τα συμβατικά που τα παράγουν. Ρωτήστε αν είναι εφικτή η παραγωγή φωτοβολταϊκών, χωρίς συμβατική ενέργεια. Δεν είναι. Άλλο επιστημονικό λάθος είναι το «πράσινο» κάρβουνο ή η «πράσινη πυρηνική». Υπάρχουν τρόποι να καις κάρβουνο με μειωμένο SO2 ή NOx, αλλά στοιχίζει, και ξέρετε, το τσάμπα πέθανε. Η πυρηνική είναι «πράσινη» μόνο στο ότι δεν εκπέμπει CO2. Εκπέμπει άλλα που θέλουν ακριβή αποθήκευση. Όσο για τις ανεμογεννήτριες, μόνο πρόσφατα, για τις πολύ μεγάλες, το ενεργειακό τους ισοζύγιο είναι θετικό (δηλαδή θα παράξουν στην ζωή τους περισσότερη ενέργεια από όση χρειάστηκε για να κατασκευαστούν και να τοποθετηθούν.

Πολιτικά λάθη: Καλό το αέριο από την Ρωσία. Πριν πόσο καιρό είχαμε ψυχρό πόλεμο; Πόσο καιρός μέχρι τα πολιτικά συμφέροντα της Ρωσίας να συγκρουστούν με τα των πελατών της; Άσε που το αέριο, μακροπρόθεσμα είναι ακριβότερο από το πετρέλαιο ή το κάρβουνο γιατί είναι πιο καθαρό. Το ότι φέτος είναι φτηνότερο για να βάλετε εγκατάσταση δεν λέει τίποτα. Άλλο πολιτικό λάθος είναι η παραδοχή ότι οι επιδοτήσεις θα ισχύον για πάντα. Περιμένετε και θα δείτε. Άλλο πολιτικό λάθος είναι να διαφημίζουμε ΑΠΕ, όταν στην ουσία εισπράττουμε μίζες για να τις βάλουμε. Οι ΑΠΕ, πολιτικά, εξυπηρετούν τους πετρελαιάδες και τους αεριάδες, αφού οι ΑΠΕ δεν υφίστανται χωρίς back up από συμβατικές μονάδες…

Δείτε και εδώ (http://eyploia.aigaio-net.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=1976) ένα κομμάτι που είχα στείλει στην «εύπλοια».

Ξέρω, από προηγούμενες e-συζητήσεις, ότι το θέμα καίει, και ότι οι απόψεις μου δεν αρέσουν, αλλά τι να κάνω; Το λόμπυ των πετρελαιάδων και αεριάδων είναι ισχυρό, και το λόμπυ των εργοστασίων που φτιάχνει ΑΠΕ επίσης (άσε που είναι ρομαντικές οι ΑΠΕ). Λόμπυ πυρηνικών δεν τολμάει, αλλά χωρίς να είμαι εγώ το λόμπυ, σας λέω ότι αν η Γαλλία σήμερα κουνιέται και περνάει για «δύναμη» είναι επειδή τροφοδοτεί με (πυρηνικό) ρεύμα την Αγγλία, Γερμανία, Ιταλία, και εμάς το 2004.

Μία είναι η απεξάρτηση από πετρέλαια της Μέσης Ανατολής και τα άγχη τους. Μία (και δεν είναι οι ανεμογεννήτριες)

ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Ο Νίκος δεν είναι μόνο πρόσωπο με σημαντική προσφορά σε θέματα προβληματισμού σχετικά με την ενεργειακή πολιτική, αλλά και ενεργός φίλος αυτής της σελίδας. Αυτή τη φορά έστειλε ένα κείμενο μιας σημαντικής πρωτοβουλίας πολιτών, που αποτελεί συντονισμό κινήσεων και φορέων από πολλά μέρη της Ελλάδας, για την ενεργειακή πολιτική, που παραθέτω.

Οι πρωτοβουλίες της βάσης, που αποτελούν σύμπτυξη των πολιτών για την προώθηση συγκεκριμένων στοχεύσεων αποτελούν από οργανωτική σκόπια κύτταρα ουσιαστικής προώθησης της Δημοκρατίας. Αποκεντρώνουν την επεξεργασία της λήψης αποφέσεων,
ασκώντας ταυτόχρονα έλεγχο - στο βαθμό που η λειτουργία τους δεν είναι εικονική - σε όλες τις επιλογές. Ενεργοποιούν συγκεκριμένα τη βάση των πολιτών, δείχνοντας ότι αυτοί δεν μπορούν να ερκούνται στον παθητικό ρόλο του αποδέκτη της πολιτικής. Θέτουν επί τάπητος σημαντικά θέματα, που αφορούν το κοινωνικό σύνολο, καλώντας τους πολίτες να κατανοήσουν αυτήν την πραγματικότητα και να καταπιαστούν δημιουργικά με αυτά.
Αναμφίβολα η οργανωτική σύμπτηξη από μόνη της, έστω και εάν είναι η στοιχειωδέστερη των προϋποθέσεων για να αλλάξει κάτι προς το καλύτερο, από μόνη δεν επαρκεί. Για να αποβεί αποτελεσματική, πρέπει να συνοδεύεται από συνειδησιακή ετοιμότητα. Κύρια δηλαδή κριτικό πνεύμα αμφισβήτησης, πρώτα και κύρια απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό, συνεχή διερεύνηση των δεδομένων και διάθεση προσαρμογής των θεωρήσεων στα πραγματικά δεδομένα και αναλυτική διείσδηση, που δεν φείδεται κόπων και συνεπειών. Σκοπεύοντας σε αυτό που εύστοχα ονομάστηκε "συγκεκριμένη ουτοπία", ως συνδυασμός οράματος και ρεαλιστικής ανάλυσης.
Η δημιουργεία και ανάπτυξη τέτοιων πρωτοβουλιών είναι σε θέση μέσα σε μια πορεία να συγκροτήσει πολιτικό ρεύμα, που να είναι σε θέση να προβάλλει γενικότερους στόχους.

Το θέμα της ενέργειας έχει τεράστια σημασία και η πρόσβασή του είναι κατ' ακολουθία τεράστια. Οι απόψεις που μπορούν να υπάρξουν πάνω στο θέμα είναι ίσως συχνά πολύ διαφορετικές μεταξύ τους. Δεδομένου ότι το θέμα της ενέργειας και η αντίστοιχες επιλογές αφορούν και μια πληθώρα διαφορετικών πηγών άντλησης, που χαρακτηρίζονται από ριζικά διαφορετικούς τρόπους και συνέπειες, όσο αφορούν τις σχέσεις εξουσίες, τις παράπλευρες επιπτώσεις, την εμπορία και την επίδραση στο περιβάλλον. Στο ποσοστό όμως που αυτές οι απόψεις έχουν αφετηρία την επίτευξη του κοινού καλού, τότε αποκτά πραγματική αξία ΚΑΙ Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΚΑΙ Η ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ. Όπως διαπιστώνει και η διακύρηξη που ακολουθεί, η ενεργειακή πολιτική άπτεται του κεντρικού άξονα αναπαραγωγής του οικονομικοκοινωνικού συστήματος και οπωσδήποτε μπορούν να υπάρξουν πολλές και διάφορες απόψεις πάνω στο θέμα. Η πρωτοβουλία των φορέων και κινήσεων πολιτών που υπογράφει το ακόλουθο κείμενο δηλώνει ανοιχτή στο διάλογο και την συμμετοχή, όλων όσων επιθυμούν να συμβάλλουν στην προώθηση μιας διαφορετικής από τη σημερινή ενεργειακή πολιτική. Αυτό που συνιστά τον πολύτιμο χαρακτήρα του κειμένου, δεν είναι η απλή αμφισβήτηση κάποιων συγκεκριμένων επιλογών, που αφορούν την ενεργειακή πολιτική, αλλά οι αξίες και οι γενικότερες στοχεύσεις που τις διέπουν.
Και από οργανωτικής πλευράς, το κείμενο δεν παύει να είναι ελπιδοφόρο, στο ποσοστό που στη βάση του συσπειρώνονται κινήσεις και φορείς από όλη την Ελλάδα.
Με αυτή την έννοια αποτελεί ένα νέο σπερματικό δεδομένο και μια ελπίδα, στην οποία αξίζει να συμβάλλουμε. Στην προοπτική να οικοδομηθεί ένα νέο ρεύμα, με θέσεις πραγματικά ριζοσπαστικές και όχι καλυμμένα αντιδραστικές. Και πορεία αμφισβήτησης των κατεστημένων επιλογών, χωρίς αυτό να αποβεί κακέκτυπο εξάρτημα στο έλεος αντιλαϊκών συμφερόντων, όπως έγινε στην περίπτωση του κόμματος των "πράσινων" "οικολόγων" της Γερμανίας, που ξεφτύλισαν την έννοια της οικολογίας και αδρανοποίησαν το αντίστοιχο κίνημα.



Ποιοι είμαστε και τι επιδιώκουμε

Οι φορείς και οι κινήσεις των πολιτών, που υπογράφουμε αυτό το κείμενο, έχουμε αφιερώσει μεγάλο μέρος της συλλογικής μας δράσης σε ζητήματα που αφορούν ενεργειακές δραστηριότητες κάθε τύπου, ειδικότερα στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, σε πολλές περιοχές της χώρας. Πρόσθετα κοινά χαρακτηριστικά των συλλογικοτήτων μας αποτελούν η άμεση και βιωματική σχέση με τις συνέπειες αυτών των δραστηριοτήτων, καθώς και ο τρόπος προσέγγισης του ζητήματος της ενέργειας (από το μερικό στο γενικό και από το τοπικό στο εθνικό και το οικουμενικό). Το γεγονός ότι οι προεκτάσεις των επιμέρους καθημερινών προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε ανάγονται, πάντα σχεδόν, σε σχεδιασμούς και πολιτικές ευρύτερες (σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο) μας οδήγησε στην ανάληψη μιας πρωτοβουλίας αναζήτησης ενιαίου τρόπου ερμηνείας και εξήγησης των όσων συμβαίνουν, κοινού λόγου και, γιατί όχι, κοινών δράσεων, από τη σκοπιά των τοπικών κοινωνιών και των ενεργών πολιτών.

Δεν επιδιώκουμε να υποκαταστήσουμε την πολιτεία, ούτε να παίξουμε το ρόλο του φορέα του ενεργειακού σχεδιασμού. Έχουμε πλήρη συνείδηση του ρόλου που μας αντιστοιχεί, που δεν είναι άλλος από την υπεράσπιση μιας αντίληψης από μια ορισμένη κοινωνική θέση, που είναι θέση συλλογικής κοινωνικής ευθύνης και αλληλεγγύης. Σε όσους μας εγκαλούν για την απροθυμία μας (ή την αδυναμία μας) να συνδιαμορφώσουμε ένα “εθνικό” ενεργειακό μοντέλο, παραγνωρίζοντας τις θετικές μας προτάσεις, απαντούμε ότι ο ρόλος αυτός ανήκει σε αυτούς που διαχειρίζονται την εξουσία ή σε όσους φιλοδοξούν να τη διαχειριστούν. Υποχρέωση των τοπικών ή των θεματικών κοινωνικών κινημάτων είναι να επεξεργαστούν, να προβάλουν και να υποστηρίξουν αυτό που μας ενώνει σαν πολίτες χρήστες και καταναλωτές της ενέργειας, σαν κατοίκους περιοχών ανάπτυξης ενεργειακών δραστηριοτήτων και σαν υποδοχείς των όποιων επιπτώσεων από τη λειτουργία τους, χωρίς καμιά απολύτως ενοχή. Συγκρουόμενοι, όταν και όπου χρειάζεται, με μικρότερα ή μεγαλύτερα συμφέροντα, και αμφισβητώντας ακόμη και κεντρικές επιλογές στην οικονομία και την ενέργεια. Επιλογές που για πολλούς μπορεί να φαντάζουν σαν δεδομένες ή δύσκολα ανατρέψιμες, δεν παύουν, όμως, να αποτελούν τη γενεσιουργό αιτία των περισσότερων από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε.

Πως εισπράττουμε το πρόβλημα

Η ενέργεια και η χρήση της δεν είναι στοιχείο μόνο των σύγχρονων κοινωνιών. Υπήρξε βασικό συστατικό όλων των κοινωνικών σχηματισμών, τόσο για τη συντήρηση και αναπαραγωγή τους, όσο και για την παραγωγή πλεονάζοντος πλούτου. Οι διαδικασίες με τις οποίες εξασφαλίζονταν και εξασφαλίζεται, ακόμη, το απαραίτητο απόθεμα ενέργειας διέπονταν από τις ίδιες οικονομικές αρχές και την αδικία που συνοδεύει τις κοινωνίες αυτές. Παρ’ όλα αυτά, είναι, ίσως, ένα σημείο των καιρών το γεγονός ότι πλέον, κάθε αναφορά στο ζήτημα της ενέργειας γίνεται με αρνητικό τρόπο. Από την πλευρά μας, έχουμε μιαν εξήγηση γι αυτό.

Ο λόγος για τον οποίο το ζήτημα της ενέργειας έχει πάρει τις σημερινές εκρηκτικές διαστάσεις, σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι η τεράστια διόγκωση των εμφανιζόμενων σαν απαραίτητων ενεργειακών αναγκών. Η διόγκωση αυτή έρχεται σαν συνέπεια τόσο της ανάγκης των οικονομικά καθυστερημένων χωρών να διεκδικήσουν το δικό τους μερίδιο στην “ανάπτυξη”, όσο, και κυρίως, της ανάγκης εξυπηρέτησης ενός μοντέλου ανάπτυξης των πιο προηγμένων χωρών, που οδηγεί στη συνεχή οικονομική διόγκωση. Η μετατροπή, εξάλλου, της ενέργειας σε ένα συνηθισμένο καταναλωτικό προϊόν ωθεί καθημερινά σε μια λογική υπερπαραγωγής και υπερκατανάλωσης ενέργειας, που υπηρετείται από κατασκευασμένα πολιτιστικά και κοινωνικά πρότυπα. Είναι προφανές ότι, σε ένα τέτοιο τοπίο, ο έλεγχος των πλουτοπαραγωγικών πηγών, που συνδέονται με φυσικούς ενεργειακούς πόρους, αποτελεί άμεση προτεραιότητα των ισχυρών του κόσμου, είτε χωρών και κυβερνήσεων, είτε των μονοπωλίων στο χώρο της ενέργειας. Η τάση αυτή είναι γνωστό ότι έχει οδηγήσει σε πολέμους, στρατιωτικές επεμβάσεις, οικονομικές εξαρτήσεις και ανισοτιμία στις διεθνείς σχέσεις, ενώ σε κάποιες άλλες περιπτώσεις έχει αποτελέσει μοχλό αντίστασης των εκμεταλλευόμενων χωρών και λαών (π.χ. Βενεζουέλα).

Πέρα, όμως, από τις πλευρές που σχετίζονται με τον εκμεταλλευτικό και ανισότιμο χαρακτήρα των καπιταλιστικών κοινωνιών οι δραστηριότητες, τις τελευταίες δεκαετίες, στον τομέα της ενέργειας έχουν φέρει στην επιφάνεια και μια σειρά προβλήματα που υπερβαίνουν το στενό σχήμα εκμεταλλευτών – εκμεταλλευομένων. Τέτοια είναι η υπερεκμετάλλευση και η εξάντληση των φυσικών πόρων, τα περιστατικά και οι κίνδυνοι μελλοντικών πυρηνικών ατυχημάτων, η περιβαλλοντική υποβάθμιση τεράστιων περιοχών, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, στο οποίο έχουν τεράστια συμβολή οι ενεργειακές δραστηριότητες. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούν καθημερινά ότι, αν δεν ανακοπεί η ενεργειακή φρενίτιδα, μπαίνει σε άμεσο κίνδυνο το ίδιο το μέλλον του πλανήτη.

Στη χώρα μας, τα τελευταία χρόνια οι υπάρχουσες και οι σχεδιαζόμενες ενεργειακές δραστηριότητες έχουν προκαλέσει δυναμικές αντιδράσεις σε πολλές περιοχές της χώρας. Η εναντίωση σε πολλές από αυτές τις επιλογές αντιπροσωπεύει την άμεση ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας, της ελευθερίας των οικονομικών και κοινωνικών επιλογών, ιδιαίτερα, απέναντι στη “μονοκαλλιέργεια” και την εξάρτηση ολόκληρων περιοχών από το κάρβουνο (όπως συμβαίνει στις λιγνιτικές περιοχές και όπως απειλήθηκε να γίνει στις περιοχές του λιθάνθρακα). Σταδιακά, αναπτύσσονται προβληματισμοί και αμφισβητήσεις που συνδέονται με πανεθνικά και οικουμενικά προβλήματα (δεσμεύσεις στις εκπομπές ρύπων, κλιματική αλλαγή κλπ.), ενώ ένα μεγάλο μέρος των ενεργών πολιτών έχει αρχίσει να μιλά καθαρά για τον ενεργειακό σχεδιασμό, για τη χωροταξία και για το μοντέλο “ανάπτυξης”. Δεν πρέπει, επίσης, να παραβλέψουμε ότι ο επιθετικός τρόπος προώθησης των νέων, αλλά και παλιότερων, ενεργειακών δραστηριοτήτων αμφισβητεί ευθέως το δικαίωμα των τοπικών κοινωνιών να έχουν αποφασιστικό λόγο για όσα τις αφορούν. Είναι κοινό μυστικό ότι πολλές περιοχές μέγιστης περιβαλλοντικής υποβάθμισης αντιμετωπίζονται σαν “φέουδο” των εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε αυτές, εκμεταλλευόμενοι την εργασιακή ανασφάλεια (ΔΕΗ στη Δυτική Μακεδονία, ΑΓΕΤ και ΔΕΗ στο Αλιβέρι, ΛΑΡΚΟ στη Λάρυμνα, Μυτιληναίος στην Αντίκυρα κλπ.).

Ιδιαίτερα τα δύο τελευταία χρόνια, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον αγώνα κατά του λιθάνθρακα, τα ζητήματα της ενέργειας πήραν τόσο μεγάλη έκταση και για πρώτη φορά αμφισβητήθηκαν, στην πράξη και στη θεωρία, κεντρικές ενεργειακές επιλογές. Υπάρχουν, συνεπώς, οι προϋποθέσεις για μια ουσιαστικότερη παρέμβαση στο συνολικό ενεργειακό πρόβλημα. Καθώς, όμως, το ζήτημα του ενεργειακού σχεδιασμού, από τα πράγματα, ξανανοίγει και καθώς νέα στερεότυπα (πυρηνική ενέργεια, φυσικό αέριο) τείνουν να πάρουν τη θέση του λιθάνθρακα, θα ήταν αφελής κανείς να πιστέψει ότι η υπόθεση κρίθηκε με την ακύρωση των σχεδίων για εγκατάσταση μονάδων λιθάνθρακα. Ένα νέο πεδίο κοινωνικών και πολιτικών αγώνων θα έχει σαν υπόβαθρο τα ζητήματα της ενέργειας, της χρήσης των φυσικών πόρων και των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον.

Ποια είναι η δική μας αφετηρία

Το ενεργειακό πρόβλημα, λοιπόν, εκφράζεται με ένα διττό τρόπο: αφ’ ενός σαν βασική αιτία για τη σταδιακή απειλή του πλανήτη και αφ’ ετέρου σαν παράγοντα πλήρους κυριαρχίας του ιδιωτικού απέναντι στο κοινωνικό και του ατομικού απέναντι στο συλλογικό συμφέρον. Μια ριζική αντιμετώπιση του ζητήματος της διαχείρισης της ενέργειας θα περάσει αναγκαστικά μέσα από την ανατροπή αυτής της καταστρεπτικής ανισορροπίας. Και η ανατροπή αυτή δεν συνδέεται, απλά, με την υπέρβαση του σημερινού καπιταλιστικού τρόπου οργάνωσης των κοινωνιών, αλλά και με μια εκ βάθρων αναθεώρηση του κυρίαρχου μοντέλου της εκτατικής ανάπτυξης και της μεγέθυνσης και τον επαναπροσδιορισμό των κυρίαρχων προτύπων και των αξιών.

Αυτή η επιδίωξη μπορεί να εκφραστεί μέσα από ορισμένους βασικούς οικουμενικούς στόχους, που θα μπορέσουν να σηματοδοτήσουν μια διαφορετική αντίληψη για τα ζητήματα διαχείρισης της ενέργειας, ανεξάρτητα από τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο ο καθένας μας αντιλαμβάνεται την κοινωνία του μέλλοντος.

· Οι φυσικοί και ενεργειακοί πόροι να αντιμετωπιστούν σαν κοινή παγκόσμια περιουσία, των οποίων η διαχείριση πρέπει να γίνεται με κριτήρια κοινωνικής δικαιοσύνης και ισοτιμίας στις διεθνείς σχέσεις

· Προσαρμογή σε μοντέλα που θα αποτρέπουν καταστροφικές εξελίξεις και θα διασφαλίζουν το μέλλον του πλανήτη.
Αμφισβήτηση της άνευ όρων και ορίων ανάπτυξης. Ανάδειξη του αυξανόμενου ρόλου της περιβαλλοντικής προστασίας.

· Αμφισβήτηση των απαράδεκτων σημερινών καταναλωτικών προτύπων που προβάλλονται και επιβάλλονται σε όλους τους τομείς δημόσιας ζωής.

Πως διαμορφώνεται το ενεργειακό τοπίο, στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής

Παρά τις όποιες προσπάθειες ελέγχου και περιορισμού των πιο ρυπογόνων ενεργειακών δραστηριοτήτων, σε διεθνές επίπεδο, εξακολουθεί να κυριαρχεί ο νόμος του οικονομικού συμφέροντος. Γι αυτό εξακολουθούν να κατασκευάζονται εκατοντάδες νέες ανθρακικές μονάδες, ενώ η πρόσφατη κρίση με το φυσικό αέριο επανέφερε με μεγαλύτερη ένταση την απειλή νέων πυρηνικών εγκαταστάσεων, ειδικά, στην Ευρώπη. Το γεγονός αποτυπώθηκε και στην πρόσφατη ψηφοφορία στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο (“…. είναι σημαντικό να διατηρηθεί η συμβολή της πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα, και για τον σκοπό αυτό να προωθηθεί χωρίς καθυστέρηση η θέσπιση ενός εναρμονισμένου ρυθμιστικού και οικονομικού πλαισίου που θα διευκολύνει τις αναγκαίες αποφάσεις επενδύσεων. Καλεί την Επιτροπή να καταρτίσει ειδικό χάρτη πορείας για τις επενδύσεις στην πυρηνική ενέργεια”), αλλά και στη συνεχιζόμενη προσπάθεια καλλιέργειας κλίματος αποδοχής της πυρηνικής ενέργειας στη χώρα μας.

Πριν λίγες μέρες οι Ευρωπαίοι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας, ανάμεσά τους και η ΔΕΗ, υπέγραψαν κείμενο διακήρυξης προς την Ε.Ε., σύμφωνα με την οποία: “oι υπογράφοντες τη Διακήρυξη δεσμεύονται ότι μέχρι το 2050 θα παρέχουν ηλεκτρικό ρεύμα που θα παράγεται χωρίς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, υπό την προϋπόθεση ότι οι πολιτικοί ηγέτες της E.E. θα τους διασφαλίσουν πρόσβαση σε μία ευρεία γκάμα επιλογών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας – αποδοτικές καθαρές τεχνολογίες ορυκτών καυσίμων που θα περιλαμβάνουν δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα, υψηλής απόδοσης συνδυασμένη παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού και πυρηνική ενέργεια, παράλληλα με ανανεώσιμες πηγές”. Φαίνεται, επίσης, ότι βαδίζουμε σε μια κατεύθυνση ενσωμάτωσης των εθνικών σχεδιασμών σε ένα ενιαίο ευρωπαϊκό πλαίσιο.

Στην Ελλάδα, η θετική εξέλιξη στο θέμα του λιθάνθρακα, φέρνει ξανά στην επικαιρότητα το θέμα του ενεργειακού σχεδιασμού. Όπως, ίσως, είναι γνωστό, οι προηγούμενες δύο απόπειρες έγκρισης μακροχρόνιου ενεργειακού σχεδιασμού (Αύγουστος 2007 και Ιούνιος 2008) οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο, κυρίως, λόγω της επιμονής στο θέμα του λιθάνθρακα. Στις επίσημες διακηρύξεις έχει εκφραστεί η πρόθεση για αύξηση της συμμετοχής του φυσικού αερίου και των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα και για μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας.

Στην πράξη, όμως, αυτό που διαπιστώνουμε είναι:

· Αποσπασματικά μέτρα στην κατεύθυνση της εξοικονόμησης ενέργειας. Φυσικά, ούτε λόγος να γίνεται για μακροπρόθεσμες πολιτικές περιορισμού της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Αντίθετα, όλα ξεκινούν από μια υπερεκτίμηση των ενεργειακών αναγκών, που, ακόμα και με τις υπάρχουσες συνθήκες, αποδεικνύεται ανεδαφική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας το 2008, η οποία αυξήθηκε μόλις κατά 0,76 %, έναντι πρόβλεψης 2,5 – 3,5 %.

· Επιθετική στις τοπικές κοινωνίες, συγκεντρωτική, υπερμεγέθης για τα δεδομένα του ελληνικού τοπίου και ανεξέλεγκτη, κατά κανόνα, πολιτική χωροθέτησης και ανάπτυξης των ΑΠΕ, γεγονός που δημιουργεί αντιδράσεις και εμποδίζει μια γενναία συμμετοχή τους στο ενεργειακό μείγμα. Με αυτόν τον τρόπο αποδυναμώνονται, στην πράξη, οι δύο βασικοί τομείς που θα μπορούσαν να καθορίσουν έναν ριζικό αναπροσανατολισμό του μακροχρόνιου ενεργειακού σχεδιασμού.

· Επιμονή στην κάλυψη του λεγόμενου φορτίου βάσης με θερμικούς σταθμούς, που σημαίνουν νέες λιγνιτικές μονάδες, υπέρμετρη ανάπτυξη μονάδων φυσικού αερίου (με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό του νέου ενεργειακού κέντρου, με επίκεντρο τη Βοιωτία) και, τέλος, ανοιχτό παράθυρο στην επαναφορά του λιθάνθρακα: “εφόσον διαπιστωθεί ότι έως το 2010 δεν θα υπάρξει ουσιαστική πρόοδος στον τομέα αυτόν δεν θα διστάσει, όπως διαμηνύεται αρμοδίως, να επαναφέρει το θέμα του λιθάνθρακα, με γνώμονα την ασφάλεια του εγχώριου ενεργειακού συστήματος”.

· Διατήρηση και επέκταση του καθεστώτος της απελευθερωμένης αγοράς ενέργειας, καθώς και των ρυθμίσεων που περιορίζουν συνεχώς το δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο στον τομέα της ενέργειας και δημιουργούν προϋποθέσεις ανεξέλεγκτων αυξήσεων στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος.

Αν δεν περιοριστούμε στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, διαπιστώνουμε ότι τα πετρελαιοειδή προϊόντα καλύπτουν το 60 %, περίπου, της πρωτογενούς διάθεσης ενέργειας. Ενώ, στο επίπεδο της τελικής κατανάλωσης το ποσοστό αυτό είναι της τάξης του 70 %. Την ιδιαίτερα αρνητική αυτή πραγματικότητα έρχονται να επιβεβαιώσουν οι νέες τεράστιες επενδύσεις της επέκτασης των διυλιστηρίων των ΕΛ.ΠΕ. (πρώην ΠΕΤΡΟΛΑ) και της ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ (αύξηση της διυλιστικής ικανότητας κατά 60.000 βαρέλια την ημέρα).

Τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα

Επιλέγουμε να μην περιοριστούμε στην καταγγελία του υφιστάμενου καθεστώτος. Ούτε να περιοριστούμε στο ρόλο του απλού θεατή των όσων σχεδιάζονται και υλοποιούνται. Χωρίς να καλλιεργούμε αυταπάτες, είμαστε αποφασισμένοι να αξιοποιήσουμε και την παραμικρή χαραμάδα για να βελτιώσουμε το θλιβερό παρόν και να περιορίσουμε τις μελλοντικές αρνητικές εξελίξεις. Για τους εξής λόγους: επειδή έχουμε να κάνουμε με τη δραματική επιδείνωση των συνθηκών ζωής χιλιάδων συμπολιτών μας, γεγονός που δεν μπορεί να μας αφήνει αδιάφορους. Επειδή αποδεικνύεται, στην πράξη, ότι τα όσα σχεδιάζονται δεν είναι μονόδρομος, υπάρχουν και άλλες λύσεις. Επειδή οι επιμέρους επιτυχίες ενισχύουν την αυτοπεποίθηση των πολιτών, καλλιεργούν την εμπιστοσύνη στους αγώνες και δημιουργούν το έδαφος για τη συνέχισή τους. Επειδή, τέλος, ανοίγουν πεδία ευρύτερων συσπειρώσεων, ανοίγματος του διαλόγου και ουσιαστικής εμβάθυνσης των στόχων.

Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, συνειδητοποιείται η ανάγκη για τη δημιουργία ενός ευρύτερου κινήματος για τα ζητήματα της ενέργειας, που θα συνενώνει όλες τις σχετικές πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται. Ένα κίνημα που θα ενσωματώνει στη δράση του και τους ευρύτερα αποδεκτούς στόχους του διεθνούς περιβαλλοντικού κινήματος, για περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την εξοικονόμηση ενέργειας και τη γενναία συμμετοχή των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο.

Από αυτήν την προσπάθεια δεν θα μπορούσε να εξαιρεθεί η παρέμβαση στον όποιο δημόσιο διάλογο για το νέο μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό, έτσι ώστε:

· να υπάρξει σαφής και αιτιολογημένη αποτύπωση των πραγματικών (σημερινών και μελλοντικών) αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια, με διάθεση αμφισβήτησης καθιερωμένων στρεβλών “αναπτυξιακών” προτύπων

· να εφαρμοστούν δεσμευτικές πολιτικές εξοικονόμησης ενέργειας, γεγονός που μπορεί να διαφοροποιήσει ριζικά τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας

· οι όποιες πραγματικές ανάγκες προκύπτουν, με βάση τα παραπάνω, να αντιμετωπιστούν με ισχυρό δημόσιο σχεδιασμό, που θα έχει ουσιαστικά χαρακτηριστικά, δεν θα αποτελεί ευχολόγιο και δεν θα περιορίζεται στην επίκληση των ευαισθησιών των παραγωγών ενέργειας, όπως συνέβη με τα σχέδια που προηγήθηκαν. Αυτό σημαίνει, πρακτικά, ότι θα περιλαμβάνει σαφή εκτίμηση των αναγκών, δεσμευτικό προσδιορισμό του ενεργειακού μείγματος, πρόβλεψη χωροθέτησης των νέων εγκαταστάσεων με αποφασιστικό κοινωνικό έλεγχο, δεσμευτικό σχέδιο απόσυρσης των παλιών και πιο ρυπογόνων μονάδων

· να αντιμετωπιστεί η υπάρχουσα σκληρή πραγματικότητα των λιγνιτικών περιοχών και να εφαρμοστεί σχέδιο σταδιακής απεξάρτησης από το λιγνίτη. Tο φυσικό αέριο, παρ’ ότι ανήκει στα ορυκτά καύσιμα, είμαστε υποχρεωμένοι να το αποδεχτούμε για μια μεγάλη χρονική περίοδο ως μεταβατική μορφή προς τις καθαρές μορφές ενέργειας. Είναι λιγότερο ρυπογόνο από το λιγνίτη και μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα στην τελική κατανάλωση, εξοικονομώντας τεράστια ποσά ενέργειας. Παράλληλα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στην ηλεκτροπαραγωγή, ενισχύοντας τις υπάρχουσες λιγνιτικές μονάδες και ανεβάζοντας το βαθμό απόδοσής τους στο 40-45 %, με προφανείς θετικές επιπτώσεις στον περιβαλλοντικό “χειμώνα” των λιγνιτικών ενεργειακών κέντρων της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης

· χρειάζεται, ωστόσο, να αποτραπεί η ανεξέλεγκτη χρήση του φυσικού αερίου (και για λόγους οικονομικούς και εξάρτησης), με τη δημιουργία ενός νέου τεράστιου ενεργειακού κέντρου, σαν αυτό που έχει αρχίσει να υλοποιείται στην περιοχή της ανατολικής Στερεάς και, ιδιαίτερα, της Βοιωτίας, καθώς και με τις νέες μονάδες στο Θριάσιο πεδίο και τη Μεγαρίδα, που βρίσκονται στο στάδιο της λήψης απόφασης για εγκατάσταση

· να υπάρξει κατηγορηματική απόρριψη της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας, σαν εναλλακτικής λύσης και, μάλιστα, “πράσινης”

· να εφαρμοστεί συνολικό σχέδιο διαχείρισης των υδατικών πόρων, με την αποτροπή νέων μεγάλων φραγμάτων και φαραωνικών υδροηλεκτρικών έργων, κάποια από τα οποία επιχειρείται να ντυθούν και με περιβαλλοντικό μανδύα (όπως η εκτροπή του Αχελώου). Να σταματήσει τώρα η κατασκευή του φράγματος Συκιάς και η ολοκλήρωση του φράγματος Μεσοχώρας, στον Αχελώο.

· να ανοίξει μια ολοκληρωμένη συζήτηση, μέσα στην κοινωνία, για την αξιοποίηση των ΑΠΕ, έτσι ώστε οι οποιεσδήποτε αποφάσεις να παίρνονται με την προϋπόθεση ενός ολοκληρωμένου χωροταξικού σχεδιασμού, να έχουν τη συναίνεση των τοπικών κοινωνιών, να μην παραβιάζουν τις αρχές της αειφορίας και της βιώσιμης ανάπτυξης και να είναι προσαρμόσιμες, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, στο φυσικό τοπίο

· να αξιοποιηθεί όλο το φάσμα των διαθέσιμων τεχνικών, αλλά και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της χώρας, ανάμεσα σε αυτές και η γεωθερμία, ιδιαίτερα αυτή της υψηλής ενθαλπίας

· να υποστηριχθεί η αποκεντρωμένη λειτουργία μικρής κλίμακας έργων ΑΠΕ, κυρίως φωτοβολταϊκών, σε τοπικό επίπεδο, ακόμη και σε επίπεδο κτιρίων ή παραγωγικών μονάδων. Να ενθαρρυνθεί η εμπλοκή αυτοδιοικητικών και κοινωνικών φορέων σε αντίστοιχες δραστηριότητες, με στόχο την κάλυψη της δημόσιας και δημοτικής, τουλάχιστον, κατανάλωσης σε πρώτη φάση

Θα είμαστε παρόντες στο δημόσιο διάλογο

Δηλώνουμε την πρόθεσή μας να συμβάλλουμε σε έναν ανοιχτό και απροκατάληπτο δημόσιο διάλογο, που από τα πράγματα έχει ανοίξει. Θα είναι χρήσιμο ο δημόσιος αυτός διάλογος να συμπεριλάβει και το νέο σχέδιο του μακροχρόνιου ενεργειακού σχεδιασμού. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι, αυτή τη φορά, η “δημόσια διαβούλευση” δεν περιοριστεί σε μια μικρή ομάδα αποδεκτών και δεν θα γίνει με όρους αδιαφάνειας. Απαιτούμε να οργανωθούν δημόσιες παρουσιάσεις – συζητήσεις του σχεδίου, σε βασικές περιοχές ενεργειακών δραστηριοτήτων.

Από την πλευρά μας δεν θα συμβιβαστούμε με το ρόλο των κομπάρσων ή των θεατών που μας επιφυλάσσουν. Σήμερα, νοιώθουμε την ανάγκη και έχουμε την ικανότητα να συνεχίσουμε να μιλάμε δημόσια και δυνατά. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για να κατοχυρώσουμε αυτά που έχουμε, ήδη, πετύχει και για να κερδίσουμε και άλλα.

Σήμερα δίνουμε στη δημοσιότητα αυτό το κοινό κείμενο – πλαίσιο. Θα επιδιώξουμε ενιαία παρέμβαση στο νέο σχέδιο του μακροχρόνιου ενεργειακού σχεδιασμού, όταν δοθεί στη δημοσιότητα και αφού πρώτα το μελετήσουμε. Θα προσπαθήσουμε να μονιμοποιήσουμε τη μεταξύ μας επικοινωνία και αλληλοενημέρωση, δημιουργώντας μια ανοιχτή κοινότητα συνεργαζόμενων και αλληλέγγυων συλλογικοτήτων, στη βάση της ισοτιμίας και του σεβασμού των επιλογών της καθεμιάς, χωρίς να καταφύγουμε σε νέα οργανωτικά σχήματα. Θα κρατήσουμε το θεσμό των περιοδικών συναντήσεών μας για ανταλλαγή απόψεων ή οργάνωση κοινών δράσεων στο μέλλον. Θα προσπαθήσουμε να διευρύνουμε αυτόν το διάλογο, αναζητώντας συγκλίσεις και σημεία επαφής με πολίτες και κοινωνικά κινήματα, που δραστηριοποιούνται σε όλα τα ανοιχτά μέτωπα της δημόσιας ζωής.

21/4/2009

· Αντιπυρηνικό παρατηρητήριο Μεσογείου

· Οικο-δίκτυο Δυτικής Μακεδονίας

· Οικολογική κίνηση Κοζάνης

· Οικολογική κοινωνική - παρέμβαση Πτολεμαΐδας

· Σύλλογος για την καταπολέμηση της ανεργίας και για την ανάπτυξη Αγ. Δημητρίου – Ρυακίου

· Σύλλογος περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής δήμου Δημ. Υψηλάντη

· Σύλλογος πληττομένων Μαυροπηγής

· Δίκτυο οικολογικών οργανώσεων Αιγαίου

· Σύλλογος προστασίας Αράχθου

· Πανελλαδική κίνηση ενάντια στην εκτροπή του Αχελώου

· Περιβαλλοντική οργάνωση “Αχελώου ρους”

· Επιτροπή αγώνα κατά των επεκτάσεων των ΕΛΠΕ (πρώην ΠΕΤΡΟΛΑ) και των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής της ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗΣ

· Ενεργοί πολίτες Εύβοιας

· Ένωση Ταμυναίων πολιτών "η Παρέμβαση" (Αλιβέρι)

· Παναιτωλοακαρνανικό μέτωπο

· Πολίτες της Αττικής για την ενέργεια

· Πρωτοβουλία για τη σωτηρία του Κορινθιακού

· Πρωτοβουλία πολιτών Θεσσαλονίκης ενάντια στο λιθάνθρακα

· Σύλλογος προστασίας περιβάλλοντος περιοχής Αλιβερίου

· Συμπαράταξη Βοιωτών για το περιβάλλον

· Πολίτες κατά του λιθάνθρακα

ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ
energoipolitesevias@gmail.com
http://energoipolitesevias.blogspot.com

ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ - Η ΠΡΟΓΡΑΦΗ ΕΝΤΕΙΝΕΤΑΙ

Το εντεινόμενο ξεκλήρισμα του Ελληνισμού ανά τους αιώνες συνεχίζεται απροκάλυπτα. Οι θιασώτες της βαρβαρότητας και οι εγχώριοι εφιάλτες τους συνεχίζουν τους προπηλακισμούς, την διάβρωση και την διάλυση με στόχο την φυσική και πνευματική μας εξόντωση.

Μέχρι πότε θα παραμένουμε αδρανείς θεατές;

Αναδημοσίευση

Συνεχείς διώξεις κατά της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας

Τετάρτη, 22 Απρίλιος 2009 16:17 διαχειριστής

Το Πρωτοδικείο Αυλώνας αποδεικνύοντας εμπράκτως την βαθιά διάβρωση, τις έντονες προκαταλήψεις και τη δυσκολία προσαρμογής σε δεδομένα κράτους δικαίου και μέλους των Ευρωπαϊκών δομών, προχώρησε στην καταδίκη του Προέδρου της ΟΜΟΝΟΙΑΣ και Δήμαρχου Χιμάρας σε εξάμηνη κάθειρξη και πρόστιμο των 500 000 Λεκ.

Εκπληρώνοντας τις επιθυμίες του Εισαγγελέα Αυλώνας, ο οποίος έχει αποδειχτεί ότι είναι ενταγμένος σε μηχανισμούς που στόχο έχουν τη δίωξη των μελών της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας, με την ατεκμηρίωτη αυτή απόφαση το Δικαστήριο απέδειξε, ότι προτιμά την εξυπηρέτηση του κατεστημένου παρά την προσχηματική έστω εφαρμογή προχωρημένων αντιλήψεων περί ισονομίας και ισοπολιτείας για τα μέλη των Εθνικών μειονοτήτων.

Τα Δικαστήρια, υπό την πίεση ίσως μηχανισμών που συνεχίζουν να επιθυμούν την ένταση και την καταπίεση της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας αποδεικνύουν στην προκειμένη αλλά και με σειρά άλλων αποφάσεων, ειδικά αφορούσες τις ιδιοκτησίες των Ελληνικών κοινοτήτων, ότι προτιμούν αντί την εφαρμογή Συμβάσεων και Πρακτικών Ευρωπαϊκών, των οποίων η Αλβανία αποτελεί πλευρά, να εκτελούν τυφλά παλιές συνταγές.

Η ΟΜΟΝΟΙΑ άλλη μια φορά καταγγέλλει με όσες δυνατότητες διαθέτει το σκοταδισμό αυτό που καλύπτεται πίσω απ’ το πέπλο της δικαιοσύνης. Προειδοποιεί ότι χωρίς ριζικές αλλαγές νοοτροπίας, χωρίς ουσιαστική μεταρρύθμιση του κράτους σε όλες τις διαστάσεις που το αφορούν, δεν υπάρχει περίπτωση η ένταξη στο ΝΑΤΟ ή εξελίξεις στην ένταξη στην ΕΕ να λειτουργήσουν για τη βελτίωση της εσωτερικής κατάστασης για όλο το λαό της.

Άλλη μια φορά να επισημανθεί ότι η συγκεκριμένη καταδίκη στο πρόσωπο του Προέδρου της ΟΜΟΝΟΙΑΣ αφορά το κάθε μέλος της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας και αποδεικνύει και για τον πλέον καχύποπτο ότι ο Ελληνισμός στην Αλβανία βρίσκεται υπό κλιμακούμενη δίωξη. Έναντι αυτών των ύπουλων διώξεων ζητούμε όχι απλώς την καταγραφή τους αλλά και συγκεκριμένα μέτρα και υποδείξεις από Οργανισμούς και Κυβερνήσεις που στηρίζουν την Αλβανική Δημοκρατία στην πρόοδο της προς την εύνοια του Νόμου, το κράτος δικαίου και κυρίως την έμπρακτη εφαρμογή των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των μειονοτήτων.

Καλούμε δε την πολιτική μας εκπροσώπηση μέσω του ΚΕΑΔ να κλιμακώσει τις αντιδράσεις ώστε να σταματήσουν αυτές οι διακρίσεις και επιτέλους η Πολιτεία να προχωρήσει ως οφείλει σε θετικές ενέργειες που θα αποτρέπουν την δίωξη και την καταπίεση των Ελλήνων στις πατρογονικές εστίες τους.

Γραφείο Τύπου και Επικοινωνίας

Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΟΜΟΝΟΙΑΣ

---

ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣHΣ - ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

"Ήταν προμελετημένη, καρφωτή και λαδωμένη"

από λαϊκό άσμα


Η άποψη που ανάπτυξε ο Δημήτρης Καζάκης στο κείμενο που αναδημοσιεύθηκε όσο αφορά τις αιτίες της χρηματοπιστωτικής κρίσης, αφορούν κύρια τα λεγόμενα παράγωγα και όλη την τοξική φούσκα που τα συνοδεύει, ως μια τεράστια διόγκωση της διακίνησης χρηματικών μέσων, σε σύγκριση με αυτά που επενδύονται στο χώρο της "πραγματικής" οικονομίας.
Πέραν του ότι θα άξιζε μια διερεύνηση, κατά πόσο η λεγόμενη "πραγματική" οικονομία είναι όντως πραγματική, σε μια αναζήτηση ουσιαστικής εξιχνίασης του όρου, όσο αφορά δομές και διαδικασίες, δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι η διακίνηση του χρήματος στη σφαίρα των παραγώγων, σε ποσοστό υπερδεκαπλάσιο από ότι στην πραγματική οικονομία αποτελεί μια στρέβλωση που φωνασκεί, όσο αφορά τη συνολική λειτουργία της οικονομίας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι η αφορμή που πυροδότησε την κρίση, ήταν τα τοξικά ομόλογα στην αγορά ακινήτων στις ΗΠΑ. Ταυτίζεται όμως αυτή η αφορμή με την πραγματική αιτία; Αποτελεί με αυτή την έννοια η κρίση "ατύχημα" στην διαδικασία αναπαραγωγής του συστήματος, ή είναι ένα ακόμη τέχνασμα από την πλευρά κάποιων κέντρων δύναμης, για να πετύχουν στόχους, οι οποίοι μπορεί να υπερβαίνουν τα όρια της οικονομίας;

Τα παγκόσμια οικονομικά δεδομένα παρουσιάζονται σήμερα ιδιαίτερα πολύπλοκα, για να μπορούν να ελεγχθούν στη βάση των μηχανισμών τους, από την κρίση ενός μέσου πολίτη. Η λογιστική έχει αναχθεί εδώ και δεκαετίες σε απίθανη αλχημεία, που μόνο λίγοστοί ειδήμονες, που διαθέτουν "εσωτερική" πληροφόρηση είναι σε θέση, σύμφωνα με την αντίληψει που επικρατεί, ενίοτε να κατανοούν. Ο τρόπος λειτουργίας των διεθνών αγορών υπόκειται στην αναλυτική δυνατότητα κάποιων χρηματηστηριακών γκουρού, οι οποίοι ως σύγχρονοι σαμάνοι της διεθνούς οικονομικής σκηνής, ισχυρίζονται ότι είναι σε θέση να επικοινωνούν και να επηρεάζουν τα ατίθασα πνεύματα, που καθορίζουν τις διαδικασίες στο θολό ολόγραμμα των διεθνών αγορών. Χρηματιστές ολκής συχνά δηλώνουν αδυναμία να εξηγήσουν συγκεκριμένα τον τρόπο συγκρότησης και λειτουργίας κάποιων από τους τίτλους που προωθούν. Οι αλληλοεξαρτήσεις των οικονομικών παραγόντων, που συνθέτουν τις αλληλουχίες των οικονομικών τομέων, παρουσιάζονται ως συστήματα που διέπονται από χαοτικές συσχετίσεις, επί των οποίων μόνο η πείρα κάποιων εγκεφάλων του χρηματιστικού κατεστημένου υποτίθεται ότι μπορεί να λειτουργήσει εξισορροπιστικά. Οι χρηματιστές εμφανίζονται διεθνώς ως οιονοσκόποι, που δίπλα στην λεπτομερή γνώση των δεδομένων των αγορών, έχουν αναπτύξει δήθεν μια έκτη αίσθηση. Οι οικονομικές ζυμώσεις παρουσιάζονται ως δέσμες φαινομένων, που συχνά αποκτούν ανεξέλεγκτες ροπές, οι οποίες είναι αποτέλεσμα αλόγιστης διάθεσης κερδοσκοπίας και γρήγορου πλουτισμού κάποιων που παρεμβαίνουν στον οικονομικό κύκλο. Σ' αυτόν αποδίδονται ιδιότητες τέρατος, που έχει ξεφύγει από τις δυνατότητες ελέγχου και ρύθμισης των κέντρων που τον χειρίζονται, στα όρια εναπόκτησης μιας ανεξέλεγκτης ιδιοδυναμικής, που μετουσιώνει απλά διαθέσεις υπέρμετρης κερδοσκοπίας, στρεφόμενο στη συνέχεια ως τιμωρός ενάντια στην απληστεία όσων τον εξέθρεψαν.
Προσωπικά νομίζω ότι τα πράγματα είναι πολύ απλούστερα, από το τέρας που κάποιοι ζωγραφίζουν στον τείχο, με στόχο να υποβάλουν στο σύγχρονο θέατρο του οικονομικού και πολιτικού παραλόγου.
Αν και δεν είμαι ειδικός σε θέματα οικονομίας, φρονώ ότι, για οποίον σκύψει με κριτική διάθεση πάνω σε αυτά τα θέματα, υπάρχει πλήρης δυνατότητα να βρεθέι άκρη, με εφαρμογή της λογικής, που επιβάλουν οι στοιχειώδεις νόμοι της οικονομίας. Προηγουμένως θα πρέπει να αποκαθαριστούν κάποιοι βασικοί όροι της οικονομίας από τις συνειδητές στρεβλώσεις, που έχουν υποστεί.

Συνεχίζεται...

ΜΙΑ ΝΗΣΤΙΣΙΜΗ ΑΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΑΚΙ

ΚΟΨΕ ΤΟ ΝΗΜΑ

Κόψε το νήμα

Πελαγοφύαλος

ΠΟΥ ΑΠΟΔΙΔΩ ΤΗ ΛΕΓΟΜΕΝΗ "ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗ" ΚΡΙΣΗ

Τα θαύματα παράτησε
τη μάσκα πέταξε
εδώ είναι Μπαλκάνια
δεν είναι παίξε γέλασε...

Νίκος Εγγονόπουλος

1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Θα ήθελα εισαγωγικά να δώσω μια εξήγηση σε κάποιους φίλους επισκέπτες, που ίσως να μην ικανοποιούνται από το γεγονός, ότι ανοίγονται το τελευταίο διάστημα νέα θέματα, χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η αναφορά σε άλλα που προηγήθηκαν: Υπάρχει όλη η διάθεση - και ετοιμότητα - οι αναφορές που ξεκίνησαν, να ολοκληρωθούν. Αυτό θα γίνει μέσα σε μια σύντομη πορεία. Η διάθεση που κυριαρχεί, είναι η προβληματική που εκάστοτε τίθεται, να μην αντιμετωπίζεται γρήγορα και ευκαιριακά. Συχνά ο προβληματισμός που διεξάγεται, θέτει νέα προβλήματα και στον υποφαινόμενο. Με αποτέλεσμα να επιτρέπει αυτός στον εαυτό του, να τα αφήνει να ωριμάσουν, τόσο με συμπληρωματική έρευνα, όσο και μη την αυτόματη επώαση, που επενεργεί συχνά η πάροδος του χρόνου.
Δεν φρονώ ότι διαθέτω κάτι σώνει και καλά αξιοπρόσεκτο, που ωφείλω να μεταδώσω. Δεν υπέχω κάποια ακαδημαϊκή, ή άλλου είδους κοινωνική ή πολιτική ιδιότητα. Εκκινώ από διάθεση επικοινωνίας με τους επισκέπτες, αναμένοντας στα πλαίσια της διαδράσης - αλλά και της απλής πρόσληψης αυτών που παρατίθενται εδώ - μια ανθρώπινη επαφή. Η κατά την άποψή μου θερμή παρουσία πολλών επισκεπτών, που εκφράστηκε εδώ, αλλά με κάποιες ευκαιρίες και σε χώρους διαδικτυακής συζήτησης πιο πλυσύχναστους, με ώθησαν να αντιμετωπίσω το θέμα αυτής της σελίδας με συστηματικότερο τρόπο, στα πλαίσια των περιορισμένων δυνατοτήτων μου. Δεν μπορώ να αποκρύψω, ότι η επαφή μαζί σας αποτελεί για μένα κάτι βαθύτατα ουσιαστικό.
Ευχαριστώ λοιπόν τους επισκέπτες, που αποδίδουν κάποια αξία στον προβληματισμό που αναπτύσσεται εδώ, κλείνοντας αυτή την εισαγωγή.

2. ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΔΥΟ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΑΝ

Οι εξηγήσεις που επιχείρησαν στις προσεγγίσεις που προηγήθηκαν ο Γιάννης Σχίζας και ο Δημήτρης Καζάκης, όσο και εάν αναφέρονται σε σημαντικά δεδομένα, νομίζω ότι δεν είναι σε θέση να ερμηνεύσουν εν τέλει την τρέχουσα "χρηματοπιστωτική" αποκαλούμενη κρίση.
Με αυτό τον ισχυρισμό δεν αποσκοπώ να απαξιώσω τα κείμενα δυο δόκιμων αναλυτών, για να εξυψώσω εκ των υστέρων την αφεντιά μου. Τα κείμενα αναρτήθηκαν ακριβώς, διότι με καλό τρόπο και τα δυο, αναπτύσουν δυο συγκεκριμένες προβληματικές. Με αυτή την έννοια κρίθηκαν ως εύστοχα και αποδοτικά, όσο αφορά την απόδωση και περιγραφή των δυο βασικότερων εκδοχών για την σημερινή κρίση. Ανάλογες απόψεις εξ άλλου πρεσβεύουν πολλοί ακόμη, έγκυροι και καταξιωμένοι αναλυτές. Αυτές οι θεωρήσεις δεν απέχουν από τα πραγματικά δεδομένα. Το πρόβλημα όμως είναι περισσότερο, πως ιεραρχούνται οι συσχετισμοί στη βάση αιτίου και αιτιατού, ειδικών παραγόντων και γενικού πλαισίου και πως εν τέλει προσαρμόζουν το επί μέρους φαινόμενο στο συνολικό γίγνεσθαι.

Πιστεύω λοιπόν, ότι τα αίτια της κρίσης βρίσκονται αλλού από τη μόνιμη αρρώστια του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, που είναι η υπερπαραγωγή και η δημιουργία υπερδομών, όπως ισχυρίζεται στο κείμενό του ο Γιάννης Σχίζας. Όχι ότι αυτοί που ονομάστηκαν "σιδερένιοι νόμοι του καπιταλισμού", σύμφωνα με την χαρακτηριστική έκφραση του Λένιν, έπαψαν να ισχύουν. Ή, ότι οι βασικοί μηχανισμοί αναπαραγωγής του κεφαλαίου, που τόσο εύστοχα περίγραψε ο Καρλ Μαρξ στη μνημειώδη ομώνυμη τρίτομη πραγματεία του, ανήκουν γενικά στο παρελθόν. Εάν αυτό είχε συμβεί, θα έπρεπε κάποιοι αναλυτές να είναι σε θέση να το τεκμηριώσουν με αναλυτικές αποδείξεις. Ο Μαρξισμός ουδέποτε αποτέλεσε μέχρι σήμερα περιθωριακό φαινόμενο και οι ιδεολογικοί του αντίπαλοι, ουδέποτε ήσαν ολιγάριθμοι, ανοργάνωτοι ή στερούντο υλικών μέσων.
Το πρόβλημα έγγυται νομίζω, σε μια προγειωμένη και λογικά συνεπή εφαρμογή αυτών των αναμφισβήτητα - τουλάχιστον όσο αφορά τα βασικά δομικά τους στοιχεία - εντοπισμών του "Κεφαλαίου" στα σημερινά δεδομένα. Μόνο μια δημιουργική αναπαραγωγή τους είναι σε θέση να εκπληρώσει εν τέλει και τις αναλυτικές διεργασίες, που αυτά αξιούν.
Από τότε που ανέπτυξε ο Μαρξ την θεωρία του - και εδώ αναφέρομαι αποκλειστικά στο οικονομικό μέρος, διότι είναι το μόνο στο οποίο εξακουλουθώ να αποδίδω ισχύ - πέρασαν περίπου 150 χρόνια. Το καφαλαιοκρατικό σύστημα βέβαια εξακολουθεί να υπάρχει. Από τότε όμως αυτό έχει υποστεί πλείστες όσες εξελίξεις και προσαρμογές, ούτως ώστε αυτά που έχουν τότε γραφεί, ενώ υπέχουν γενικής ισχύος, να χρήζουν προσαρμογής. Αναφορικά με το θέμα της Μαρξιστικής θεωρίας πέραν της οικονομικής πλευράς, έχει ανοίξει προηγουμένως άλλη θεματολογία και θα δοθεί η δυνατότητα σε εκείνα τα πλαίσια - Θεού θέλοντος - να γίνουν οι αντίστοιχες αναφορές.

Όσο αφορά τις λεγόμενες κρίσεις υπερπαραγωγής, που ανέλυσε ο Μαρξ, αυτές αποδώθηκαν σε μια βασική αντίθεση, που χαρακτηρίζει τον καπιταλισμό: Στον κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής και στον ατομικό χαρακτήρα της ιδιοποίησης του προϊόντος. Αυτή η αντίθεση, όπου μια παραγωγική και κατ' επέκταση κοινωνική τάξη, ιδιοποιείται όλο και περισσότερο την εργασία της μεγάλης μάζας των εργαζόμενων, σε συνδυασμό με την τάση συγκεκτρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου, που κυριαρχεί στην κεφαλαιοκρατικού τύπου παραγωγή και η οποία ανάγεται στους μηχανισμούς που επιβάλει εξ αντικειμένου αυτή η διαδικασία, σε συνδυασμό με την διαδικασία προλεταριοποίησης τμήματος του αγροτικού πληθυσμού, και πτώχευσης των μεσοστρωμάτων, εκτιμήθηκε, ότι κάνοντας τους πλούσιους πλουσιώτερους, θα έκανε αναγκαία και τους πτωχούς πτωχότερους. Αυτή η διαδικασία, που αποτέλεσε πρόβλεψη του Μαρξ, ονομάστικε απόλυτη εξαθλίωση της εργατικής τάξης. Στην εκτίμηση της επερχόμενης εξαθλίωσης στήριξε ο Μαρξ και την πρόβλεψή του για το αναπόφευγο της επερχόμενης προλεταριακής επανάστασης.
Αυτή η "τελεολογία" που χαρακτηρίζει τις Μαρξιστικές προβλέψεις, δεν ήταν δυνατόν να επέλθει. Για κάποιον που γνωρίζει στοιχειωδώς τα κοινωνικά δεδομένα, τις ταξικές δομές της Ευρώπης του 19ου αιώνος και τις αντίστοιχες βασικές πολιτικές παραμέτρους, είναι προφανές, ότι δεν χρειaζόταν καν κάποια ειδική λήψη μέτρων, από την πλευρά της άρχουσας τάξης, για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο της προλεταριακής επανάστασης. Αυτό παρέμεινε κατά την άποψή μου, καθόλη τη διάρκεια της σύγχρονης ιστορίας του καπιταλισμού, ένα απλό - δυστυχώς συχνότατα - ηθελημένο μύθευμα. Ειδικά, εάν γίνει μια εμπεριστατωμένη ιστορική διερεύνηση της βαρύγδουπα αποκλειθήσης "Μεγάλης Οκτωμβριανής Επανάστασης", η οποία δεν υπήρξε τίποτε περισσότερο από ένα καλά προσχεδιασμένο πραξικόπημα, ετερόκλητων μεν ομάδων, με τελείως διαφορετικά συμφέροντα, εκ των οποίων όμως καμία δεν ενδιαφερόταν πραγματικά για την τύχη της εργατικής τάξης στη Ρωσία.

Η εικόνα εξαθλίωσης, που είχε προκύψει από την κεφαλαιοκρατική παραγωγή την εποχή που έγραψε ο Μαρξ, ανάγετο στη λεγόμενη "διαδικασία πρωταρχικής συσσώρευσης". Αυτή η διαδικασία επέβαλε με βάση την κεφαλαιοκρατική λογική, να επανεπενδύεται το συντριπτικό τμήμα του προϊόντος της εργασίας, ούτως ώστε να επιτευχθεί κάποια σχετικά γρήγορα μια αξιόλογη ανάπτυξη και παραγωγικότητα. Ήταν επόμενο σε φάση, που οι εργαζόμενοι έπαιρναν ένα πολύ μικρό τμήμα του αποτελέσματος της δουλειάς τους, να αναπτύσσεται η εξαθλίωση. Η άνοδος όμως της παραγωγικότητας στην πορεία έκανε δυνατό κάποιο μετριασμό της έντασης της εκματάλλευσης, ακόμη και κατά την διάρκεια της ύστερης περιόδου της ανάπτυξης δραστηριοτήυων από τον Μαρξ. Αυτέ τις θεωρήσεις αναθεώρησε, όπως είναι ίσως γνωστό, ο Ένγκελς, μετά τον θάνατο του Μαρξ.

Δεν είναι όμως το δεδομένο της πρωταρχικής συσσώρευσης, που θα έπρεπε να οδηγήσει έγκαιρα σε σκεπτικισμό απέναντι στην θεωρία της "απόλυτης εξαθλίωσης". Τα κοινωνικά δεδομένα της Πρωσσίας, τα οποία βέβαια γνωριζε ο Μαρξ από πρώτο χέρι, έχοντας σπουδάσει αρκετά χρόνια στο Βερολίνο, όπου ήταν και ο χώρος που ανέπτυξε τις πρώτες ανησυχίες κοινωνικής ανατροπής, ερχόμενος σε επαφή με τους Νεοχεγγελιανούς, μίλαγαν μια τελείως διαφορετική γλώσσα. Η Πρωσσική αυλή εφάρμοζε από αιώνες μια πολιτική φιλολαϊκών παροχών, με αποτέλεσμα ακόμη και σήμερα να αισθανόμαστε στο πετσί μας την άκριτη ταύτιση του μέσου Γερμανού με το κράτος "του", όσοι ζούμε σε Πρωσσικές περιοχές.
Για όποιον πάρει στα χέρια του μια σύντομη βιογραφία του Αυτοκράτορα Γουλιέλμου του ΙΙ, το πρώτο που θα διπιστώσει είναι η απόφασή του να δώσει παροχές στην εργατική τάξη. Η οργή που εξέφρασε ενάντια στα συδικάτα, με την παροιμιώδη καταγγελία: "Τι χρειάζονται όλοι αυτοί, έτσι όπως φροντίζω εγώ τους εργάτες;", είναι χαρακτηριστική.
Αλλά το ίδιο μεταρυθμιστικό ενδιαφέρον, με μέτρα υπέρ των λαϊκών τάξεων, έδειξε στη Ρωσία και ο Νικόλαος ο Ι. Στις αρχές τις δεκαετίας του 1870 κατήργησε τη δουλεία στην αγροτική ύπαιθρο, με αποτέλεσμα να αιστανθεί ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού μια θεαματική καλυτέρευση των συνθηκών της ζωής του.
Αναμφίβολα πολύ απέχουν αυτά, από το να είχε σταματήσει η άρχουσα τάξη στην Ευρώπη την πιο αντιλαϊκή, την πιο αισχρή καταπίεση των λαών. Το ίδιο όμως απέχουν και από το μύθευμα της "απόλυτης εξαθλίωσης" και την προλεταριακή επανάσταση, που αυτή δήθεν θα προξενούσε.

Η κεκτημένη τελεολογική ταχύτητα οδήγησε κάποιους Μαρξιστές και σε άλλα εσφαλμένα συμπεράσματα και αναμονή εξελίξεων, οι οποίες δεν πραγματοποιήθηκαν, όπως η λεγόμενη θεωρία του "Υπέριμπεριαλισμού" του Καρλ Κάουτσκυ. Ο εν λόγω ηγέτης του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, που σφράγισε με τη διαμάχη του με τον Λένιν τη διάσπαση της Δευτέρας Διευνούς, προβαλε την θεωρία, ότι η συνεχής συγκέντρωση του κεφαλαίου θα οδηγούσε στην συγκρότηση ενός μοναδικού μονοπωλίου, που θα εξουσίαζε το σύνολο της οικονομίας.

Σε αντίθεση με αυτές τις απόψεις, που αποδείχθησαν ανεδαφικές, ο Λένιν επιχείρησε να βάλει σε μια τάξη τα πράγματα, επιχειρώντας να προσαρμόσει τον Μαρξισμό στα ρεαλιστικά - υλικά δεδομένα των αρχών του περασμένου αιώνα. Στο έργο που κυκλοφόρησε το 1916 με τίτλο "Ιμπεριαλισμός το Τελευταίο Στάδιο του Καπιταλισμού", έκανε μια σειρά διαπιστώσεις, κάποιες από τις οποίες ήταν αμφίβολα προτότυπες για την εποχή που έγιναν. Σε ένα προσεκτικό παρατηρητή των θεωριών, δεν είναι δυνατόν να διαφύγει της προσοχής, ότι ενώ και ο Λένιν εστιάζει την προσοχή στην αναγκαιότητα διεξαγωγής της προλεταριακής επανάστασης, η προσέγγισή του είναι διαφορετική από αυτή του Μαρξ.
Ο Λένιν κάνει λόγο για τον "αδύνατο κρίκο". Άρα, διαπιστώνει έμμεσα ότι οι Μαρξιστικές τελεολογίες δεν ισχύουν (τουλάχιστον) πλέον, όσο αφορά τις βασικές Ευρωπαϊκές χώρες.
Δεν θέλω να ειπεισέλθω εδώ στην ψυχολογία του Λένιν και στις παρορμήσεις που τον οδήγησαν να παίξει πρωτεύοντα ρόλο στο Ρώσικο πραξικόπημα, που αυθαίρετα αποδώθηκε στην πρακτική ενός φανταστικού προλεταριάτου. Επιφυλάσσομαι για μια αντίστοιχη πραγματεία στο μέλλον. Εδώ με ενδιαφέρει κύρια η προσέγγιση του Λένιν, στο ζήτημα των κρίσεων, που λάμπει δια της παντελούς απουσίας της.
Η διαδικασία της επανάστασης θα αποδοθεί σύμφωνα με την Λενινιστική στρατηγική σε τελείως διαφορετικές αντιθέσεις από αυτές που εντόπισε ο Μαρξ. Αυτές συγκεφαλαιώνονται κύρια στο έργο που προανάφερα, το οποίο αποτελεί μια εκτίμηση του κεφαλαιοκρατικού συστήματος στη συγκεκριμένη φάση.
Σύμφωνα με το εν λόγω έργο του Λένιν το κεφάλαιο στη φάση του Ιμπεριαλισμού αυτονομείται διττά, όσο αφορά τα παραγωγικά δεδομένα της εσωτερικής αγοράς, ήτοι αυτά της χώρας στην οποία εδράζεται.
Αφ' ενός μεν διαπιστώνεται, ότι δίπλα στην κυριαρχία των μονοπωλίων, χιλιάδες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις καταφέρνουν να επιβιώνουν, προσφέροντας στο σύστημα μια διευρυμένη βάση. Ο κίνδυνος της υπερβολικής μείωσης της βάσης του συστήματος, που θα προέκυπτε από την καλπάζουσα συσσώρευση του κεφαλαίου, με συνέπεια την όξυνση των αντιθέσεων εργατικής τάξης και καπιταλιστών, φέρνοντας το σύστημα σε κατάσταση αστάθειας, δεν πραγματοποιήθηκε.
Το κύριο χαρακτηριστικό της μονοπωλιακής φάσης του καπιταλισμού εντοπίστηκε στην κυριρχία του λεγόμενου χρηματιστικού κεφαλαίου. Τη σύμφυση δηλαδή τραπεζικού και βιομηχανικού κεφαλαίου. Όπως ο Μαρξ διαπίστωσε την κυριαρχία του βιομηχανικού κεφαλαίου πάνω στην αγροτική παραγωγή, η οποία επέβάλε ένα καθεστώς άνισης ανταλλαγής (όσο αφορά το ισοδύναμο των προϊόντων σε ώρες εργασίας για να παραχθούν, σε σχέση με την ανταλλαξιμότητα τους μεταξύ διαφορετικών τομέων). Αντίστοιχα ο Λένιν διαπίστωσε την κυριαρχία του τραπεζικού κεφαλαίου πάνω στο βιομηχανικό. Πρόκειται πράγματι για την εποχή, που έχουν δημιουργηθεί οι τραπεζικοί κολοσσοί της Ευρώπης, που έχουν πλέον στη διάθεσή τους τα απαραίτητα οικονομικά μέσα, για να χρηματοδοτούν την πραγματοποίηση τεράστιων έργων υποδομής στους τομείς των συγκοινωνιών, της εξόρυξης ενεργειακών πόρων, του εξηλεκτρισμού και της προηγμένης βαριάς βιομηχανίας. Η οδός που επιλέγει το χρηματιστικό κεφάλαιο είναι η εξαγωγή κεφαλαίου. Οι λόγοι που αυτό πραγματοποιείται, είναι κατά τον Λένιν πολλαπλοί. Πρόκειται για την οικονομική επιβολή στις μη αναπτυγμένες χώρες ενός καθεστώτος αποικιακού, ήμιαποικιακού ή νέοαποικιακού χαρακτήρα. Στόχος η καταλήστευση των πρώτων υλών, του φυσικού πλούτου και της εργατικής δύναμης αυτών των χωρών. Ταυτόχρονος στόχος είναι και ο έλεγχος της εσωτερικής αγοράς τους.
Ενώ για τον Μαρξ, η κοινωνική ανατροπή θα ήταν προϊόν του αντικοινωνικού χαρακτήρα της παραγωγής, της δημιουργίας υπερδομών, όπου "οι παραγωγικές σχέσεις θα αποτελούσαν τροχοπέδη για την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων" και οι κρίσεις θα οδηγούσαν στην επανάσταση, η Λενινιστική αποτίμηση του συστήματος και ο εντοπισμός του μηχανισμού της επαναστατικής διαδικασίας, υπήρξε τελείως διαφορετικός.
Ο Λένιν εκτιμά ότι η καταλήστευση των αποικιών και νεοαποικιών από το χρηματιστικό κεφάλαιο, παρέχει την δυνατότητα στις κυρίαρχες τάξεις των ανεπτυγμένων βιομηχανικά - τουτέστιν των "ιμπεριαλιστικών" - χωρών να δίνουν κάποια ψύχουλα από την λεία που
μαζεύουν στο εξωτερικό στην εργατική τάξη των μητροπόλεων, με στόχο να την αποκοιμήσουν, δημιουργώντας την λεγόμενη εργατική αριστοκρατία.
Κατά τον Λένιν το κύριο χαρακτηρηστικό που διέπει τον καπιταλισμό στο συγκεκριμένο στάδιο, είναι η ξέφρενη στάση για επέκταση στο εξωτερικό. Επειδή όμως ο αριθμός των αποικιών είναι συγκεκριμένος, προκείπτει θέμα αναδιανομής τους μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Κατά τον Λένιν η κυρίαρχη αντίθεση του καπιταλισμού είναι οι λεγόμενες ενδοιμπεριαλιστικές αντιθέσεις, που στόχο έχουν την αναδιανομή των αποικιών. Αναπόφευγο αποτέλεσμα αυτής της τάσης είναι η διεξαγωγή ιμπεριαλιστικών πολέμων. Αυτή υπήρξε η στρατηγική, που οικοδόμησε ολόκληρη τη δραστηριότητά του ο Λένιν. Περίφημη έχει μείνει και η φράση του: "Ή ο πόλεμος θα φέρει την επανάσταση, ή η επανάσταση θα φέρει το πόλεμο". Το δεύτερο μισό αυτού του σλόγκαν είχε αποκλειστικά προπαγανδιστικό χαρακτήρα, δεδομένου, ότι όπως έδειξε και η ιστορική εμπειρία, στο πρώτο ήμυσι βρίσκεται το ζουμί.

Τα ανωτέρω παρατέθησαν για να εξαχθεί μια πολύ απλή διαπίστωση: ΗΔΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΛΕΝΙΝΙΣΜΟΥ Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΥΠΕΡΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ ΥΠΕΡΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΤΟ ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΠΑΡΩΧΗΜΕΝΗ. Αυτό δεν σημαίνει ότι ήταν ταυτόχρονα και ξεπερασμένη, με την έννοια ότι είχε καταργηθεί η βασική αντίθεση που εντόπισε ο Μαρξ. Η βασική αντίθεσε πρέμενε και παραμένει. Είχε αλλάξει τότε μορφή, έτσι ώστε να μην μπορεί να είναι καθοριστική για την επαναστατική διαδικασία.

Από τότε αυτή η αντίθεση άλλαξε και άλλες μορφές. Χαρακτηρηστικός είναι ο εντοπισμός που κάνει ο Κορνήλιος Καστοριάδης στο ¨Οικολογία και Αυτονομία", εν έτει 1980. Αυτός συνίσταται, ότι επιβάλλοντας ο καπιταλισμός την λεγόμενη καταναλωτική κοινωνία, κάθε άλλο παρά στερεί από τις πλατιές μάζες το δικαίωμα στην κατανάλωση. Κάθε άλλο. Αυτό που πετυχαίνει είναι να τις υποδουλώνει προσδένοντάς τες σε ένα αντιδραστικό, αλλοτριωτικό και απάνθρωπο καταναλωτικό πρότυπο.

Η προβληματική των κρίσεων, ως δομικών στοιχείων του καπιταλισμού, επανέρχεται - όχι μόνο από Μαρξιστικούς κύκλους - μετά την κρίση τπο 1929. Όσοι όμως πρόσεξαν τα βίντεο στην προηγούμενη ανάρτηση, ίσως κατανόησαν, ότι αυτή ΜΟΝΟ ΚΡΙΣΗ ΥΠΕΡΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΔΕΝ ΗΤΑΝ. Για τον τρόπο που προκύπτουν οι υπερδομές αποφασίζει πλέον μονοσήμαντα ο κεφαλαικρατικός παρεμαβατισμός κάποιων, που έχουν συγκετντρώσει μια τεράστια, όχι μόνο οικονομική εξουσία. Σε ΥΠΕΡΔΟΜΕΣ μπορούν να μετατραπούν τεχνητά ανά πάσα στιγμή οι όποιες υπάρχουσες δομές, εάν το αποφασίσουν κάποιοι υπέρισχυροί, πέρα από τα όρια της όποιας αντίθεσης εργασίας - κεφαλαίου, όπως την εντόπισε ο Μαρξ.

Το αυτό ισχύει και για την πρόσφατη "χρηματοπιστοτική" κρίση.

Κατά πόσο αυτή ωφείλεται στα λεγόμενα "τοξικά ομόλογα" και στην υπέρμετρη κυκλοφορία "κεφαλαιουχικών" δήθεν τίτλων εκτός "πραγματικής" οικονομίας, όπως ισχυρίζεται στο κείμενό του ο Δημήτρης Καζάκης, θα είναι το θέμα του δεύτερου μέρους ανάπτυξης αυτής της αναφοράς. Αυτό θα γίνει, για λόγους αναηνωσιμότητας του κειμένου, σε νέα ανάρτηση.