Μόγλης και τίγρης - β'

νώ σας έχω ήδη δώσει μία νύξη (εκεί που έγραψα ότι ο τίγρης είναι "σαν τετράποδος Ηρώδης" - δηλαδή βασιλιάς του οποίου απειλείται ο θρόνος), την απάντηση στο αίνιγμα μας τη δίνει ένα άλλο αιλουροειδές, ερχόμενο από τα βάθη των αιώνων και τα βάθη της λαογραφίας και των παραδόσεων των λαών. Ετούτη εδώ η κυρία:

Η σφίγγα της Αιγύπτου, δίπλα στις πυραμίδες της Γκίζας!

Ναι, αλλά γιατί;

Διότι ένα μέρος του σώματός της είναι λιονταρίσιο. Δηλαδή, κομμάτι αιλουροειδούς!

Και λοιπόν;

Και λοιπόν... η σφίγγα έθετε στους περαστικούς ένα αίνιγμα, λέει ο μύθος - κι αν δεν απαντούσαν, τους σκότωνε: Ποιό όν περπατάει το πρωΐ στα τέσσερα, το μεσημέρι στα δύο, και το βράδυ στα τρία;
...Γιά να λύσει επιτυχώς το αίνιγμα πρώτος ο Οιδίπους, και η σφίγγα ν' αυτοκτονήσει ευθύς μετά. Ο άνθρωπος είναι, που μπουσουλάει ως μωρό, περπατάει ως παιδί κι ενήλικας, και στηρίζεται στο μπαστούνι του γιά να περπατήσει, ως γέρος.



Γιατί, όμως, συνδέουμε τον μύθο του Οιδίποδα (στην Ελλάδα) με τη Σφίγγα της Αιγύπτου; Διότι όντως ...συνδέονται!

Η Σφίγξ των πυραμίδων θεωρείται πως αναπαριστά το πρόσωπο του ενδοξώτερου φαραώ της αρχαίας Αιγύπτου, του Ραμσή Β'. Ωστόσο, θεωρείται βέβαιο πως το πρόσωπο παλιότερα δεν παρίστανε τον Ραμσή, αλλά επανασκαλίστηκε στα χρόνια του Ραμσή - γι' αυτό και είναι δυσανάλογα μικρότερο απ' ό,τι επιβάλλει το υπόλοιπο σώμα. Τί παρίστανε; το πρόσωπο μιάς γυναίκας, όπως οι αντίστοιχες σφίγγες στην Ελλάδα.

Όπως αυτή:

Ή αυτή εδώ:

Η οποία είναι και πιό σωστή συμβολιστικώς. Έχει εμπρός πόδια ταύρου (αν βλέπω καλά - πάντως, έτσι οφείλει να είναι συμβολιστικώς), πίσω λιονταριού, κεφάλι γυναίκας, φτερά αετού και ουρά λιονταριού, η οποία σχηματικώς μπορεί να δείχνει και το φίδι.

Εάν, όπως λένε μερικοί Αρχαιολόγοι, η Σφίγξ της Αιγύπτου είναι αρχαιότερη των πυραμίδων κατά μερικές χιλιετίες (και τούτο, επειδή στο σώμα της βρέθηκαν ίχνη διάβρωσης από νερό - δείγμα ότι το άγαλμα υπήρχε τότε, που η Σαχάρα είχε βλάστηση, λίμνες, και βροχές), τότε ούτε οι Ελληνικές σφίγγες πάνε πίσω! Εντάξει, όχι από το 12,000 πΧ, αλλά σίγουρα παλιότερη των κλασικών Ελληνικών σφιγγών (όπως των Ναξίων στο μουσείο Δελφών) είναι ετούτη:

(Πρόκειται γιά κόσμημα -χρυσή πλάκα- της μυκηναϊκής εποχής, από την Ιαλυσσό της Ρόδου.) Η οποία δείχνει ότι και στην Ελλάδα η ιστορία της σφίγγας είναι παλιά υπόθεση, κι ο συμβολισμός της γνωστός από τότε.

Δεν είναι μόνο που η Αίγυπτος συνδέεται με την Ελλάδα ποικιλοτρόπως, ούτε πως και οι δύο λαοί διαθέτουν ...Θήβας. Είναι πως, πράγματι, ο μύθος της σφίγγας είναι αρκετά παλιός και κοινός στους δύο λαούς. Με τη διαφορά πως οι Έλληνες μίλησαν ξεκάθαρα και γιά τον συμβολισμό της σφίγγας. Δεν άφησαν το ερώτημα ("-Τ' είν' τούτο;") μετέωρο, να πλανάται ανά τους αιώνες.
Ούτε ισχύει πως οι Έλληνες δανείστηκαν τη σφίγγα και τον συμβολισμό της από τους Αιγύπτιους. Αν ίσχυε, αν δηλαδή οι Έλληνες δεν θεωρούσαν τη σφίγγα δική τους πολιτιστική κληρονομιά, τότε δεν θα υπήρχαν αφιερώματα με σφίγγες ούτε στους Δελφούς, ούτε στην Ακρόπολη των Αθηνών (εδώ κι εδώ).



Όμως, ο τίγρης του Μόγλη είναι ...τίγρης! Άντε να κάνουμε μιά παραχώρηση, γενικώτερα είναι αιλουροειδές. Ενώ η σφίγγα είναι ...βιολογικό πείραμα! Πού κολλάει, λοιπόν, ο Σέρη Κχάν με τη σφίγγα;

Ίσως σας βοηθήσει να βρείτε την απάντηση η νεώτερη απεικόνιση της σφίγγας: οι τέσσερεις Ευαγγελιστές! Αυτή ακριβώς είναι η μεταχριστιανική απεικόνιση της σφίγγας, όσο κι αν σας φαίνεται περίεργο.
Στους βυζαντινού ρυθμού ναούς, κάθε Ευαγγελιστής βρίσκεται ζωγραφισμένος ακριβώς στη σύνδεση ενός εκ των τεσσάρων πεσσών της εκκλησίας με τον τρούλλο. Ο Ματθαίος, με ζώο τον ταύρο, εμπρός (δηλ. κοντά στο ιερό) και αριστερά, δηλαδή βορειοανατολικά. Ο Μάρκος, με ζώο το λιοντάρι, όπως μπαίνουμε στην εκκλησία και αριστερά μας, δηλ. βορειοδυτικά. Ο Λουκάς, με "ζώο" τον αετό, όπως μπαίνουμε δεξιά, δηλαδή νοτιοδυτικά, και ο Ιωάννης, με "ζώο" τον πετεινό (ή δίπλα στον μαθητή του Πρόχορο), δίπλα στο ιερό και δεξιά μας, δηλαδή νοτιοανατολικά.
Σε κάποιες εκκλησίες δεν ισχύει αυτό. Οι Ευαγγελιστές απεικονίζονται ...όπως τους θυμήθηκε ο αγιογράφος! Όμως, αυτό ακριβώς που σας παρέθεσα, είναι το μόνο σωστό. Και συμβολιστικώς, και από πλευράς πραγματικών στοιχείων. (Θα πούμε γι' αυτά στην επόμενη συνέχεια.)

Συγνώμη που δεν βρήκα να παραθέσω φωτογραφίες της προκοπής - ευκρινείς, κτλ. (Δυστυχώς, δεν έχω ούτε δικές μου στο αρχείο μου.) Πάντως, αρχίζετε τώρα να μπαίνετε στο νόημα;

(Μία αξιόλογη αναφορά, ότι οι τέσσερεις Ευαγγελιστές οφείλουν τα συμβολιστικά ζώα τους σε προφητεία του Ιεζεκιήλ -σας είπα, είναι παλιά δουλειά το αίνιγμα της σφίγγας!-, βρίσκεται εδώ. Αλλά ούτε τα τοτεμικά ζώα αποδίδονται ορθώς στους Ευαγγελιστές, ούτε η επιχειρούμενη -κατά τη συγκεκριμένη ιστοσελίδα- ερμηνεία είναι η σωστή.)