ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΚΟΥΚΟΥΛΑΣ - ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ - ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ ΑΝΟΙΞΗ

"Δεν είναι τοπίο"

Ευχαριστώ τον φίλο φωτογράφο ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ Σ. για την ευγενική παραχώρηση και αυτής της φωτογραφίας.


1. ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΜΙΑΣ ΑΛΛΗΣ ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑΣ

- Πιστεύεις ότι μπορούν να οδηγήσουν κάπου όλ' αυτά; ρώτησε τρυφερά η κοπέλα, δείχνοντας πόνο ψυχής απέναντι στο πρόβλημα, για να μην τον πληγώσει.
Ο νέος σήκωσε το κεφάλι του ήρεμα, χωρίς βία. Την κοίταξε στα μάτια σχηματίζοντας ολόκληρος ένα πικρό χαμόγελο, βαπτισμένο στον σαρκασμό μιας άλλης βεβαιότητας.
- Ναι, απάντησε, πιστεύω ότι υπάρχουν προϋποθέσεις για μια καινούρια άνοιξη.
Η κοπέλα είχε συνηθίσει να τις χαϊδεύει αυτός τα μαλλιά. Αυτήν την φορά χάιδεψε όμως αυτή τα δικά του. Πάντοτε εκτιμούσε βαθιά τον αδελφό της και δεν ήταν οπωσδήποτε η μόνη. Για τον ακέραιο χαρακτήρα του, την ανιδιοτέλεια του, την ακραία του αποφασιστικότητα.
- Δεν ξέρω, συνέχισε ο νέος, αν υπάρχει κάποιο νόημα στις επιλογές μου. Όμως ξέρω πόσο άδειες, πόσο μάταιες είναι η επιλογές των περισσότερων.
Πώς να μπορέσεις να φέρεις αντίρρηση σε ένα τέτοιο επιχείρημα; Ίσως νά 'φταιγε κι ο Μοριάς με την μεγάλη ιστορία του. Το "Γιάννη μ' κάτσε φρόνιμα να γίνεις νοικοκύρης" τραγουδήθηκε ξανά και ξανά επί αιώνες. Όμως αυτοί που έπαιρναν τα βουνά υπήρχαν πάντοτε. Τι έψαχναν άραγε να βρουν; Υπήρχε μήπως κάτι για να βρούνε στα κατσάβραχα; Είναι πεπρωμένο, είναι περίπτωση που μεταδίδεται με τα γονίδια, να μην μπορούν κάποιοι παρά να ζήσουν μονάχα στα απάτητα; Εκεί δεν υπάρχουν βραβεία, δεν μοιράζονται περγαμηνές. Υπάρχει μόνο κάματος, αβεβαιότητα, το μόνιμο ερωτηματικό για όσους αντέχουν να το αντικρίζουν και να ζουν μ' αυτό χωρίς υπεκφυγές. Το ψέμα είναι ένα είδος παυσίπονου, που όμως μόνο να δυναμώνει τον πόνο μπορεί, γι αυτούς που δεν το δέχονται. Κι ίσως πράγματι να κατάφερε να τρυπώσει μέσα στο καφενείο του πατέρα τους κάτι από την ιστορία της περιοχής, που ονομάστηκε Αργολίδα. Φταίγαν οι γρίλιες στα παντζούρια, το ξύλο που λένε ότι είναι ζωντανό υλικό, ή μήπως το φως που συντονίζεται με πρόσωπα και πράγματα, τραβώντας αυτόν τον αργόσυρτο χορό του Ζαλόγγου, που σε κάθε περιοχή μπορεί να έχει διαφορετικό όνομα, διατηρώντας την ίδια παντού κατάληξη; Ίσως πράγματι να είμαστε όλοι αναλώσιμοι, κάποιοι από μας μπορεί να νομίζουν ότι κερδίζουν την ζωή στα σημεία, ενώ γι άλλους αυτοί μπορεί να έχουν χάσει ήδη, πριν καν ξεκινήσουν αυτό το δούναι και λαβείν. Ποιοι αξίζει να λυπούνται ποιους; Αυτοί που κοιτάζουν από κάτω προς τα πάνω για να δουν του άλλους, ή αυτοί που κοιτάζουν από πάνω προς τα κάτω και πως ορίζονται αυτά;
Να σκοτώσουν ένα παιδί σαν τον Ιάκωβο μια φορά, δεν είναι κάτι ιδιαίτερο. Κάποιοι είναι εκ προοιμίου προγραμμένοι από το ίδιο το ποιόν του χαρακτήρος τους, φέροντες μια "εκ γενετής αιμορραγία". Όμως να σκοτώσουν ένα παιδί σαν τον Ιάκωβο, για να του φορτώσουν φόνους που δεν έκανε, δεν τον σκοτώνουν διπλά, αλλά χίλιες φορές. Και όταν η αιτία είναι η δολοφονία ανθρώπων, οι οποίοι αγωνίστηκαν για την αποκατάσταση της δικαιοσύνης σε περίπτωση που διαπράχθησαν εγκλήματα σε βάρος της εθνικής υπόστασης, τότε στεκόμαστε όλοι εμπρός στο εκτελεστικό απόσπασμα, ως κοινωνία. Ζούμε, λοιπόν, ή μήπως έχουμε ήδη πεθάνει; Βρισκόμαστε σε κατάσταση φιλάρεσκης νεκροφάνειας, ή μήπως έχουμε μετατραπεί σε μικροπωλητές, κουβαλώντας ένα ταμπλάτσο γεμάτο μικρά αγαλματίδια ζόμπι; Υπάρχει εξιλέωση;

- Πότε σκοπεύεις να τηλεφωνήσεις στην μάνα; ρώτησε η κοπέλα.
- Σύντομα, πολύ σύντομα, απάντησε ο νέος. Αυτή τη φορά θα τηλεφωνήσω όμως από το σωστό μέρος.
- Ποιο σωστό μέρος; ρώτησε με έκπληξη πάλι η κοπέλα.
- Αυτό, που νομίζουν οι γονείς ότι βρίσκομαι εκεί. Από την Στουτγάρδη. Αποφάσισα να φύγω Μαρία, είπε ο νέος. Πράγματι έχεις δίκιο. Δεν έχουν νόημα όλ' αυτά, τουλάχιστον με το συγκεκριμένο τρόπο που γίνονται... Οι περισσότεροι παλιοί, που ξεκινήσαμε μαζί είναι ήδη παροπλισμένοι. Πήγαν στο σπίτι τους. Τώρα οι "έξυπνοι" ψάχνουν" καινούριο κόσμο. Πιτσιρικάδες και ψώνια. Ανθρώπους που δεν ξέρουν που πατάνε, που βρίσκονται. Το κόλπο το ονομάζουν "ανανέωση του επαναστατικού δυναμικού". Η τράπουλα είναι σημαδεμένη και οι περισσότεροι το έχουμε καταλάβει...
Η κοπέλα ακούγοντας για σημαδεμένη τράπουλα άλλαξε χρώμα. Κατάλαβε, ότι ο Ιάκωβος θα χάλαγε το παιχνίδι. Ένα παιχνίδι σε πράσινη τσόχα, που είχε κολληθεί πολύ επιδέξια επάνω στις σάρκες της ελληνικής κοινωνίας. Μια τσόχα, που ήταν αδύνατο να επιχειρήσει κάποιος να σκίσει στα καλά του καθουμένου, χωρίς οδυνηρές συνέπειες.
- Μη φοβάσαι, της είπε με κατανόηση ο Ιάκωβος. Κι άλλοι έφυγαν, χωρίς να συμβεί τίποτε. Εγώ εξ άλλου θα φύγω στο εξωτερικό. Δεν πρόκειται να ασχοληθεί κανείς μαζί μου. Θα μπω σε μια νορμάλ ζωή. Και στο κάτω κάτω το θέμα είναι ντελικάτο. Δεν θέλουν φασαρίες και αποφεύγουν με κάθε μέσον διαρροές στην δημοσιότητα.
Η κοπέλα έμεινε αμίλητη, κοιτώντας τον στα μάτια.
- Ούτε και πρόκειται να γράψω σε κάποιο έντυπο του χώρου κάτι, συνέχισε ο νέος. Ας γράφουν αυτοί ότι θέλουν. Ας περνούν την γραμμή τους. Αφού στην συγκεκριμένη φάση δεν μπορεί γίνει τίποτε, έτσι κι αλλιώς όλα έχουν μικρή σημασία.
- Δηλαδή τι θα κάνεις, ρώτησε η κοπέλα. Εγκαταλείπεις;
- Ναι Μαρία, απάντησε ο νέος. Εγκαταλείπω. Όμως προσωρινά. Χρειάζομαι χρόνο, πρέπει να βάλω να μυαλό μου σε τάξη. Μίλησα με τον Σωτήρη, τον φίλο που σπουδάζαμε μαζί. Τέλειωσε με τις σπουδές και αγόρασε το εστιατόριο, όπου εργαζόταν σαν φοιτητής. Επέστρεψαν τα γερόντια που το είχαν στην Ελλάδα. Ο Σωτήρης τους χρωστάει ακόμη αρκετά. Το γνωρίζει το μαγαζί καλά και την πελατεία. Θα το ξεπληρώσει γρήγορα, γιατί το μαγαζί έχει καλή κίνηση. Μιλήσαμε και μου είπε να πάω να τον βοηθήσω. Βαρέθηκα να παίρνω κι από σένα λεφτά, Μαρία. Το χειρότερο είναι, ότι ο Νίκος εδώ και χρόνια μοιράζεται την σύνταξή του με μένα. Βαρέθηκα, Μαρία. Η παρανομία για το τίποτε δεν έχει νόημα...
Η κοπέλα σαστισμένη και βαθιά πικραμένη, τα είχε χάσει, είχε μπερδευτεί. Για τον αδελφό της έτρεφε μια τεράστια εκτίμηση, αλλά και μια παράξενη συμπόνοια. Ήταν και η ίδια εξ άλλου ένα μέρος από το δράμα του. Γνώριζε, ότι ο Ιάκωβος τα έδινε όλα. Μόνο που τώρα όλα είχαν συρρικνωθεί σε ένα τραγικό τίποτε.
- Δέκα χρόνια είναι αυτά, Ιάκωβε, είπε η κοπέλα με πόνο. Δέκα ολόκληρα χρόνια.
- Εντάξει, δεν πεθάναμε κιόλας, απάντησε ο Ιάκωβος. Δράσαμε με βάση την συνείδησή μας. Δεν εξαρτάται μόνο από μας, συνέχισε. Έχει κόλπα, πολλά κόλπα η εξουσία. Διαθέτει υπουλία χιλιετηρίδων.
Η κοπέλα δάκρυσε.
Μην στενοχωριέσαι, είπε ο Ιάκωβος. Κάποτε ο άνθρωπος θα νικήσει τα τέρατα. Υπάρχουν προϋποθέσεις για μια καινούρια άνοιξη...


2. ΚΑΘΕ ΤΙ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΡΓΟ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΑΚΑΡΙΑΙΑ

Στο συμπέρασμα αυτό είχε καταλήξει ο Ιάκωβος μαζί με τον Νίκο. Ο Νίκος ήταν κάτι πολύ περισσότερο από φίλος. Ίσως να αντιπροσώπευε το βάθος του μυαλού και της συνείδησης. Ο συνδυασμός του ανάπηρου χεριού του, αποτέλεσμα εργατικού ατυχήματος εκεί που πήγαιναν για να βρουν δουλειά στις διακοπές των σπουδών, καθώς και οι φωνές που έβαζε κατά την διάρκεια πολιτικών συζητήσεων στους δημόσιους χώρους, τον είχαν καταστήσει σήμα κατατεθέν για το όλο νταβαντούρι στο πανεπιστήμιο της πόλης. Όμως το έξυπνο πουλί από την μύτη πιάνεται. Είχε καταφέρει μαζί με δυο - τρεις άλλους κολλητούς του τροτσκιστές να θέσουν όλη την φοιτητική παράταξη της Ενώσεως Κέντρου κάτω από την επιρροή τους, μεταβάλλοντάς την σε ότι πιο ριζοσπαστικό υπήρχε μεταξύ των ελλήνων φοιτητών στην Στουτγάρδη. Οι βίαιες συγκρούσεις τους με την "Παλλάδα", την οργάνωση των οπαδών της χούντας στην πόλη, είχαν μείνει παροιμιώδεις. Όμως, ενώ ο Ιάκωβος ήταν επιστήθιος φίλος του, άλλοι είχαν μπορέσει να καθορίσουν εν τέλει τις επιλογές του. Άλλοι, που πλασάρονταν ως περισσότερο ριζοσπάστες. Κάτι τέτοιο όμως ήταν μοιραίο. Ο Ιάκωβος ήταν ο άνθρωπος της ακραίας ανιδιοτέλειας και κάπου εκεί θα κάθονταν τα πράγματα.
Όλο αυτό που παρουσίαζαν ως σπουδές, είχε για τον Ιάκωβο ένα χαρακτήρα δουλέματος. Οι πολύ επιμελείς φοιτητές πετύχαιναν να αποφοιτήσουν μετά από μια δεκαετία. Οι λιγότερο επιμελείς έριχναν και άλλα χρονάκια πάνω σε αυτήν την υπέρμετρη διάρκεια. Ο Ιάκωβος θεωρούσε την όλη ιστορία όχι μόνο κλέψιμο χρόνου ζωής, αλλά κλέψιμο της ίδιας της ζωής. Τι νόημα μπορούσαν να έχουν τα τρόκολα και τα λούκια; Και πως μπορούσε να στριμωχτεί η ευτυχία και η ζωή μέσα σε αυτά; Έτσι, όταν το έφερε η περίσταση μετά την πτώση της δικτατορίας, προτίμησε να επιστρέψει παράνομα στην Ελλάδα, παρατώντας αυτήν την ιστορία, για να λάβει μέρος σε μια οργάνωση "δυναμικής λαϊκής πάλης". Ήταν η περίοδος, που κάποιοι, οι οποίοι έκαναν δυναμική αντίσταση εναντίον της δικτατορίας, είχαν αποφασίσει να συνεχίσουν με την ίδια μέθοδο μέσα στις συνθήκες του κοινοβουλευτισμού, που συνέχιζε με πολιτικό μανδύα την ουσία του προηγούμενου καθεστώτος. Στην πορεία κάποιοι είχαν προχωρήσει ακόμη πιο μακρυά, σε δρόμους άκρατα ακραίους, φτιάχνοντας μια τρομοκρατική οργάνωση, η οποία εξόντωνε βασανιστές της δικτατορίας και στελέχη ξένων μυστικών υπηρεσιών. Με αυτά δεν είχε όμως άμεσα πάρε - δώσε ο Ιάκωβος. Μπορεί σαν μέλος της συγκεκριμένης ομάδας να έκανε χρήση βίας ενάντια σε εγκαταστάσεις, ποτέ όμως δεν διανοήθηκε να εφαρμόσει βία με δόλο ενάντια σε ανθρώπους. Η ομάδα διέθετε και κάποια μπιστόλια, τα οποία όμως είχε αποφασιστεί, όποτε τα έπαιρναν κάποιοι μαζί τους, να χρησιμοποιούνται μόνο για την περίπτωση της άμυνας, εάν δεχόντουσαν ένοπλη επίθεση από τις δυνάμεις καταστολής.
Οι παρυφές όμως πραγμάτων και προσώπων μέσα στον λεγόμενο "χώρο" ήταν συγκεχυμένες. Κάποιοι είχαν φροντίσει μέσα στις συνθήκες οι οποίες είχαν δημιουργηθεί και τις οποίες παρουσίαζαν τεχνιέντως ως συνθήκες "παρανομίας", δηλαδή συνθήκες που απαιτούσαν "συνωμοτικότητα", να κυριαρχεί το δυσδιάκριτο. Τουλάχιστον οι άνθρωποι που συμμετείχαν στο επίπεδο του Ιάκωβου, δεν μπορούσαν να γνωρίζουν μέχρι που φθάνουν τα "στελέχη". Κάποιοι από αυτούς είχαν φροντίσει να πλέκεται ένα φωτοστέφανο του "πολύ δυναμικού" γύρω τους, αφήνοντας την αίσθηση, ότι κάπου λειτουργούν συγκοινωνούντα δοχεία, τα οποία άφηναν περιθώρια "στρατολόγησης", για πράγματα που ο Ιάκωβος δεν είχε καμία διάθεση συμμετοχής. Αυτό που τον ενδιέφερε, ήταν η ανάπτυξη του κινήματος των επιτροπών στα εργοστάσια, η διεξαγωγή εργασιακών συγκρούσεων, η σθεναρή αντιμετώπιση των δυνάμεων καταστολής με "μαζικές μορφές πάλης", καθώς και η πολιτική αξιοποίηση αυτών των ζυμώσεων στο χώρο της πολιτικής οργάνωσης. Εάν η εργοδοσία και η δυνάμεις καταστολής το παραέκαναν, μπορεί η ομάδα, για λόγους "τιμωρίας" ή και "όξυνσης της ταξικής πάλης", να έβαζε καμιά φωτιά με εμπρηστικούς μηχανισμούς στις εγκαταστάσεις, όπου οι δυνάμεις καταστολής είχαν ρίξει προηγουμένως άγριο μπερντάκι στους εργαζόμενους. Αυτά όμως γινόντουσαν πάντοτε την νύχτα και στα κρυφά, ώστε μα μην υπάρξουν θύματα σε ανθρώπους.
Αυτή η ιστορία είχε τραβήξει αρκετά χρόνια και ο Ιάκωβος ήταν πλέον "ανυπότακτος εσωτερικού", αφού είχε λήξει και η αναβολή στράτευσης λόγω σπουδών. Ο Νίκος βρισκόταν φιλικά μόνιμα δίπλα του, για να τον συνδράμει όπως μπορούσε. Στην ουσία όμως έβαζε πάντοτε ερωτηματικά σχετικά με την δράση του Ιάκωβου, που σαν παλιότερος και πιο έμπειρος που ήταν, προβλημάτιζαν τον "προστατευόμενο" φίλο του.
- Τα είδες φίλε μου. Αυτό που επιτεύχθηκε με όλα αυτά, είναι να ανέβει το κόστος εργασίας στην Ελλάδα και να φύγουν οι επενδύσεις στην Τουρκία, του είχε πει πρόσφατα.
- Και τι θέλεις δηλαδή, ρε Νίκο, να καταντήσουμε σαν την Τουρκία, για να κρατήσουμε το κεφάλαιο εδώ; ρώτησε μετά ο Ιάκωβος.
Ο Νίκος όμως μελετούσε πολύ και είχε αναπτύξει πολιτική διορατικότητα. Δεν ήταν η αναπηρία του τελικά, αυτό που τον είχε οδηγήσει να μην είναι παρορμητικός στον τρόπο σκέψης. Μπορεί πιο παλιά να φώναζε πολύ, αλλά στην ουσία άφηνε την σκέψη του πάντοτε να δουλεύει.
- Ιάκωβε, μπορείς να κατανοήσεις τι θα επιφέρει η αποβιομηχανοποίηση που προωθείται στην Ελλάδα; Μια χώρα έντονα παρασιτική, όπου πέντε νοματαίοι που παράγουν - και αυτοί δεν είναι μόνο οι εργάτες, αλλά και η ενδογενής αστική τάξη - κουβαλάνε χιλιάδες τσιμπούρια στην πλάτη, που ζούνε ρουφώντας αίμα, άλλοι λίγο άλλοι περισσότερο, άλλοι πολύ, από τους πραγματικούς πόρους της χώρας; Μπορείς να φανταστείς την Ψωροκώσταινα, όταν πλέον θα έχουν μετατραπεί όλα σε παρασιτική βάση εδώ πέρα; ρώτησε ο Νίκος.
Ο Ιάκωβος ήξερε ότι δεν μπορούσε απέναντι στην λογική του Νίκου παρά να στριμώχνεται.
- Ιάκωβε κατάλαβες ότι οι περισσότεροι από αυτούς που καθαρίσανε οι μπιστολάδες, δήθεν επαναστάτες της πιάτσας, σχετίζονται με το Κυπριακό πρόβλημα και την προδοσία της εισβολής; Κατάλαβες ότι έτσι έκλεισαν στόματα, για να μην είναι ποτέ δυνατό να ανοίξει ο φάκελος; Κατάλαβες ότι τα μπιτόνια που κουβαλάς δεν έχουν μέσα βενζίνη, αλλά νερό; Κατάλαβες ότι κουβαλάς νερό;

συνεχίζεται...