ΟΙ ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΝΕΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

                      Η ζωή αλλάζει
                      δίχως να κοιτάζει
                      την δική σου μελαγχολία
                      κι έρχεται η στιγμή
                      για ν' αποφασίσεις
                      με ποιους θα πας
                      και ποιους θ' αφήσεις
                     
                         "Οι παλιοί μας φίλοι", Διονύσης Σαββόπουλος



1. ΕΓΓΕΝΕΙΣ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΣ

Αναλογιζόμενος τον τρόπο, με τον οποίον στις πλείστες των περιπτώσεων εκφράζεται η αναζήτηση στην εποχή μας (εφόσον προϋποθέσουμε ότι κάτι τέτοιο υφίσταται) μού έρχεται κατά νου η εικόνα κάποιου, που επιχειρεί να τρέξει, ενώ τα πόδια του είναι κολλημένα στο έδαφος. Και εάν σε κάποια περίπτωση αυτός επιτύχει να θέσει τα πόδια του σε κίνηση, τότε μοιάζει με ανάπηρο παιδί, που τρέχει πίσω από φαντάσματα. Αυτή η διαπίστωση ισχύει πρωτίστως για εμένα, δεδομένου, ότι τα σημειώματά μου αποσκοπούν σε κάποια αυτογνωσία, χωρίς να επιδιώκω συνειδητά να μειώσω ή να απαξιώσω άλλους. Η αιχμή τής αναζήτησης, η οποία χαρακτηρίζει ένα χώρο, ανάγεται εν τέλει σε αυτούς που επιδιώκουν να είναι αιχμηροί. Και όταν αυτή υπολείπεται, αυτό σημαίνει, ότι αυτοί είναι αμβλυμμένοι. Με αυτήν την διαπίστωση δεν επιδιώκω να αμφισβητήσω την σκέψη και την εκφορά ανθρώπων, οι οποίοι αναζητούν με δημιουργικό τρόπο, τολμώντας να εισέρχονται σε μη συμβατικές περιοχές. Αυτή δεν αφορά συγκεκριμένα πρόσωπα, τα οποία αναμφιβόλως επιχειρούν να ανοίξουν δρόμους στην σφαίρα τής αναζήτησης, αλλά εστιάζεται μπροστά στον γενικότερο μαντρότοιχο, ο οποίος χαρακτηρίζει τα αδιέξοδα έμπροσθεν των μεγάλων προκλήσεων τής σύγχρονης εποχής, που απαιτούν συγκεκριμένους χειρισμούς.
Κατ' επανάληψη έχει διαπιστωθεί, ότι η εποχή μας χαρακτηρίζεται από έλλειψη οραμάτων και κρίση ιδεολογιών και ιδεών. Αναμφιβόλως οι λοιπές μορφές, με τις οποίες εκφράζεται η σύγχρονη κρίση, είτε αυτές εκδηλώνονται στον οικονομικό τομέα, στις ανθρώπινες σχέσεις, στην αδυναμία να διαμορφωθούν με πειστικό τρόπο πολιτικές προτάσεις που να προσφέρουν ρεαλιστικές προοπτικές, ή οποιονδήποτε άλλο τομέα, αποτελούν δευτερεύουσες συνέπειες, οι οποίες παρέπονται ακριβώς από τον πυρήνα των αδυναμιών μας, ο οποίος ανάγεται στην ανεπάρκειά μας να προάγουμε ως κοινωνίες δημιουργική σκέψη. Και αυτή η προαγωγή δεν είναι δυνατόν να υπέχει αποκλειστικά αφηρημένο χαρακτήρα, χωρίς να εμπεδώνεται επί των συγκεκριμένων επίκαιρων δεδομένων. Οι σημερινές μας σκέψεις διαμορφώνουν την αυριανή πρακτική μας. Και παρόλο ότι δεν μπορούμε πλέον να παραβλέψουμε τις ζοφερές συνέπειες των δεδομένων, αδυνατούμε να εξάγουμε από αυτά ζητούμενα.
Αυτή η γενικής φύσεως αδυναμία δεν συνεπάγεται, ότι η συγκεκριμένη παραγωγή σκέψεως βρίσκεται σε στασιμότητα. Τουναντίον, η συλλογική ανθρώπινη εμπειρία και η επεξεργασία της οδηγούν στο να συλλέγονται σπυρί - σπυρί σημαντικότατοι καρποί συν τω χρόνω, οι οποίοι συγκροτούν την καρποφορία τής καλώς νοουμένης επιστημονικής γνώσεως, αλλά και τής γενικότερης επιγνώσεως ως προς τον τρόπο που εκφράζονται τα διογκούμενα αδιέξοδα. Στην εποχή μας - όπως και παλαιότερα εξ άλλου - ανθούν σημαντικές μορφές, τόσο στον τομέα τής πρωτοποριακής επιστήμης, όσο και στην σφαίρα του στοχασμού, που επιχειρούν να διαμορφώσουν χρήσιμα συμπεράσματα ως οδοδείκτες, προς την κατεύθυνση τής απελευθερώσεως και τής κάθε είδους χειραφετήσεως των ανθρώπων.
Αυτό όμως που λείπει και που προηγουμένως χαρακτήρισα ως "δημιουργική σκέψη", είναι η προσπάθεια σύνθεσης αυτών των επί μέρους επιτευγμάτων στα πλαίσια ενός συνεκτικού συνόλου, το οποίο να δύναται να αποτελεί μια λειτουργική θεωρία υπερβάσεως των αδιεξόδων, διαμορφώνοντας συγκεκριμένες προτάσεις πρακτικών επιλογών.
Ίσως αυτή η αδυναμία να συνιστά υπό μια έννοια προτέρημα. Στην βάση, ότι οι προηγούμενες προτάσεις και κοσμοθεωρήσεις, οι οποίες με τον ένα ή άλλον τρόπο ενέπνευσαν προηγούμενες γενιές, αποδεικνύονται πλέον ασύμφορες, μη λειτουργικές, παρωχημένες και ανήμπορες να διαμορφώσουν ρεαλιστική προοπτική. Θέτοντας επί τάπητος με ζωτικό τρόπο την αναγκαιότητα, να δημιουργηθεί κάτι νέο, το οποίο να είναι ζωντανό και να μπορεί με δυναμικό τρόπο να ανταποκριθεί στις προκλήσεις. Όταν εκπνέει το παλαιό, εγκαταλείπεται από τα στοιχεία τού πνεύματος, που μπορεί να το ζωογονούσαν. Τότε οι κοινωνίες αναμένουν την εισπνοή τού Νέου.

Η αναζήτηση στην διαδικασία τής δημιουργίας σκέψεως μετά την κλασσική περίοδο, η οποία χαρακτηρίσθηκε από την ακμή του φιλοσοφικού στοχασμού στα πνευματικά κέντρα τής τότε οικουμένης, είχε στην ουσία απροκάλυπτα ή κεκαλυμμένα θρησκευτικό προσανατολισμό, υπό την έννοια ότι συγκροτούσε δόγματα. Και όποτε η αναζήτηση απολήγει σε δόγματα, αυτοαναιρείται. Οι κατ' εξοχήν θιασώτες της επεδίωξαν κατά κανόνα, μετά την υποχώρηση τής διαδόσεως τού Ελληνικού Πνεύματος, δηλαδή μετά την επιβολή τής Ρωμαιοκρατίας και μέχρι σήμερα, να αναχθούν σε αυθεντίες, χωρίς να αποδέχονται αμφισβήτηση όσων διεκήρυσσαν. Όταν οι ιδέες αποκρυσταλλώνονται, στερούνται ευελιξίας και παύουν να αναπνέουν. Μπορεί μεν από χρηστικής σκοπιάς συχνά να αποδεικνύονται επαρκείς, ώστε να στηρίξουν την αναπαραγωγή συγκεκριμένων κοινωνικών μορφωμάτων και την οργάνωση κάποιου τύπου ανθρωπίνου συμβιώσεως. Όμως παραμένουν στείρες, χωρίς να είναι εις θέσιν να προάγουν την πραγματική ελευθερία των ανθρώπων. Διότι η ελευθερία δεν είναι δυνατόν να στηρίζεται πρωτίστως παρά στην πνευματική χειραφέτηση. Εφ' όσον η σκέψη υποχρεούται αμέσως ή εμμέσως να υποκύπτει και να υπηρετεί δόγματα, η κοινωνία λειτουργεί στην βάση εκούσιου ή ακούσιου άνωθεν επιβεβλημένου προγραμματισμού.
Οι εκούσιοι συνοδοιπόροι των δογμάτων μπορεί να αισθάνονται ψυχικά αναπαυμένοι, ευρισκόμενοι υπό την αιγίδα προκατασκευασμένων βεβαιοτήτων. Το ευ ζην όμως δεν συνιστά παυσίπονον έναντι των προκλήσεων τής ζωής. Η άμβλυνση τής ανθρώπινης ευαισθησίας συνιστά δρόγα, η οποία μετατρέπει εν τέλει την ανθρώπινη εγρήγορση, τουτέστιν την ευκαιρία τού ανθρώπου να συναντήσει τον εαυτό του ώστε να ευτυχίσει αληθώς, σε πέτρα (stoned). Στην αντίποδα τής Α-λήθειας βρίσκεται η λήθη. Γι αυτό ο Ηράκλειτος επιμένει, ότι "μια ξηρά ψυχή είναι πολύ καλύτερη τής υγρής". Η ψυχή δηλαδή, η οποία δεν επιδιώκει να βρέχεται με οινοπνευματώδη ή άλλα παυσίπονα και "αντικαταθλιπτικά" για να ξεχάσει, αλλά τίθεται με ετοιμότητα και εγρήγορση έναντι των προκλήσεων, με στόχο να τις αντιμετωπίσει φρονίμως, αντιμετωπίζοντας αυτές ως κλίμακα στην πορεία τής κατακτήσεως τής ωριμότητος.
Η απόδραση από τις προκλήσεις συνιστά την καθημερινή λαμογιά, που προσφέρει η σύνταξη με το κάθε είδους δόγμα, είτε αυτό ενδύεται μεταφυσικό, είτε υλιστικό μανδύα. Η ένταξη στην γκρούπα και η απαλλαγή από την προσωπική ευθύνη, που αυτή υποβάλλει, αποτέλεσε και αποτελεί την βάση τού αγόμενου και φερόμενου μαζανθρώπου, ο οποίος επικράτησε κατά κόρον στα πλείστα όσα κοινωνικά μορφώματα κατά την διάρκεια της ιστορίας. Η διακινδύνευση να τεθεί εκουσίως το υποκείμενο πέραν των καθιερωμένων κοινωνικών στερεοτύπων, ενεργόν συμφώνως προς τις επιταγές της ιδίας συνειδήσεως και ακολουθόν το ανώτερον ήθος τής αδιαπραγματεύτου αρετής και συμπόνοιας προς άπαντας, συνεπάγεται ζοφερή αμφισβήτησή του από κάθε είδους περίγυρο. Η προσαρμογή μας προς τα στερεότυπα, τα οποία επιβάλλει ο εκάστοτε κοινωνικός μύθος, συνιστούν  την μάσκα τού κοινωνικού προγραμματισμού μας, και συγκροτούν τα ιδεολογήματα με τα οποία επιχειρούμε να στηρίζουμε τις επιλογές μας. Μετά τις φρικαλέες συνέπειες, που επέφερε ο Β΄ΠΠ. συγκροτήθηκε η πρώτη ιδεολογία ουσιαστικής αμφισβητήσεως στα πλαίσια τής Δύσεως υπό την μορφή τής φιλοσοφίας τού Υπαρξισμού. Συμφώνως προς αυτή την θεώρηση η κεντρική αφετηρία, γύρω από την οποία αρμόζει να αναπτύσσεται η συνολική συμπεριφορά τού ατόμου, είναι η επίγνωση τής προσωπικής ευθύνης. Καταρρίπτοντας τις προκατασκευασμένες βεβαιότητες των δογμάτων, ο Υπαρξισμός απαιτεί από τον καθένα ίδιον έλεγχο των επιλογών του. Κατά τον Ζαν Πωλ Σαρτρ, τον  βασικότερο των εκπροσώπων αυτής της φιλοσοφίας, το πολυτιμότερο των σημείων στίξεως, στο οποίον αρμόζει παύσις, όχι κατόπιν αλλά προ αυτού, είναι το ερωτηματικό.

Όσοι συγκρότησαν δόγματα τα οποία διαδόθησαν σε σημαντικό βαθμό, διέποντο οπωσδήποτε από οξύνοια και διέθεταν οργανωτικές ικανότητες, ασχέτως εάν αυτοί ήσαν μεμονωμένα άτομα, ή συγκροτούσαν ομάδες. Η δυνατότητα να ενσωματώσουν την κοινωνία σε κάποιο συγκεκριμένο πρότυπο αναπαραγωγής προϋπόθετε σημαντική τεχνογνωσία αναφορικά με την συγκρότηση, διάδοση και επικράτηση ενός συστήματος ιδεών. Ακόμη και στην περίπτωση, που φρόντισαν να συγκροτήσουν σχολή σκέψεως, η οποία να προάγει και στο μέλλον την εφαρμογή των δογμάτων τους, εγκλώβισαν τούς πνευματικούς τους διαδόχους εντός τού υποτιθέμενου θέσφατου των διδαχών τους. Είτε αυτό αφορούσε κάποια υποτιθέμενη απαράβατη θεία θέληση, είτε κάποιους υποτιθέμενους φυσικούς νόμους, ή άλλες υποτιθέμενες απαράβατες νομοτέλειες τού οικονομικού ή κοινωνικού ή όποιου άλλου γίγνεσθαι. 
Η ζωή όμως και τα δεδομένα που την συγκροτούν εξελίσσονται συνεχώς. Και η δυνατότητα να επανοικοδομούνται νέες επαύλεις από τα υλικά κατεδαφίσεως προηγούμενων κτισμάτων, οδήγησε σε αποτυχημένα αποτελέσματα. Η λογική της αποπερατώσεως σύγχρονων ανακτόρων με μπάζα τού παρελθόντος οδήγησε στα παραπήγματα, τα οποία αναδύονται από την ξύλινη γλώσσα των παρωχημένων, ξεπερασμένων, άχρηστων και εν τέλει νεκρών ιδεολογιών. Τα ιδεολογήματα, ως απολειφάδια πρώην χρηστικών μοντέλων, αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν στις επίκαιρες προκλήσεις για δύο βασικούς λόγους:
Ο πρώτος εξ αυτών απορρέει από την δογματική τους συγκρότηση. Ένεκα αυτής αδυνατούν να ανταποκριθούν στους στόχους τής ανθρωπίνου χειραφετήσεως και απελευθερώσεως. Μπορεί να βρήκαν στο παρελθόν κάποια εφαρμογή χρηστικής φύσεως, η οποία όμως στηριζόταν στην εν τέλει αλλοτρίωση τής α-ληθούς ανθρωπίνου ουσίας. Υπό αυτήν την έννοια συνθέτουν στην πορεία τού χρόνου μια αρνητική εμπειρία για την ανθρωπότητα. Η διαρκής επαύξηση αυτής τής αποτυχίας να ευημερίσουν όχι εικονικώς αλλά ουσιαστικώς οι κοινωνίες ενισχύει την επίγνωση και την προσμονή των ανθρώπων για την συγκρότηση μιας συμβίωσης μεταξύ τους, η οποία να μπορεί να ανταποκρίνεται στις αληθείς τους ανάγκες. Πέρα από λαμογιές, παυσίπονα, σκάρτες προσαρμογές, απαξιωτικούς συμβιβασμούς και υποκατάστατα αληθούς βίου σε πλαίσια αυτάρκειας και αρμονίας.
Ο δεύτερος λόγος, ένεκα τού οποίου τα παλαιά ιδεολογήματα καταλήγουν ανάξια για τον κάδο ανακύκλωσης, είναι ότι αυτά πλέον δεν ανταποκρίνονται ούτε καν επί χρηστικής βάσεως στην ανάγκη οργανώσεως τού κοινωνικού βίου, δεδομένου ότι τα δεδομένα έχουν αλλάξει άρδην, με αποτέλεσμα αυτά να μην μπορούν ούτε στοιχειωδώς καν να ανταποκριθούν στον όποιο - έστω υποτυπώδη - χειρισμό των επικαίρων προκλήσεων.

Για να μπορέσουμε όμως να διαπιστώσουμε αφ' ενός μεν την ακαταλληλότητα των παλαιών δογματικών ιδεολογιών στην κατεύθυνση της αντιμετωπίσεως των συγχρόνων προκλήσεων και αφ' ετέρου για να εντοπίσουμε τις αρχές, επί των οποίων αρμόζει να εδράζονται τα σύγχρονα προθέματά μας, είναι σκόπιμο να αποτιμήσουμε με συγκεκριμένο τρόπο τα βασικά δεδομένα, επί των οποίων εστηρίχθησαν στο παρελθόν τα νεκρά πλέον από λειτουργικής πλευράς δόγματα, καθώς και το πώς άλλαξαν με την πάροδο τού χρόνου αυτά τα δεδομένα. Αυτή την αποτίμηση θα επιχειρήσω στο επόμενο κεφάλαιο αυτής τής αναφοράς.


2. ΕΧΟΝΤΑΣ ΔΡΑΣΚΕΛΙΣΕΙ ΗΔΗ ΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΟΣ


Συνεχίζεται....


Οι δύο μαγνητοσκοπήσεις που ακολουθούν αφορούν σημαντικές εξελίξεις τής συγχρόνου επιστημονικής ερεύνης, μέσα από το πρίσμα δυο πρωτοποριακών ερευνητών.
Επισυνάπτονται σε συνδυασμό με αυτές στην προηγούμενη ανάρτηση τού Tom Campell. Ο Campell διετέλεσε ως φυσικός επιστήμων πολυετής συνεργάτης της NASA. Με τις παρουσιάσεις του επιχειρεί να αξιοποιήσει σημαντικές ανακαλύψεις τής κβαντομηχανικής προς την κατεύθυνση τής κοινωνικής τους αξιοποίησης. Συνδέοντας την έννοια τής συνειδήσεως με αυτήν της πληροφορίας, η οποία διέπει σε επίπεδο κβαντομηχανικής τόσο τις ενεργειακές, όσο και τις υλικές εκφάνσεις, αποδίδει συγκεκριμένη έμφαση στον ρόλο που τα συνειδησιακά μας δεδομένα είναι εις θέσιν να διαμορφώνουν πραγματικότητες.
Τόσο ο Rupert Sheldrake, όσο και ο Bruce Lipton είναι διακεκριμένοι καθηγητές περιώνυμων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων με πρωτοπωριακές ερευνητικές δραστηριότητες και ριζοσπαστικές ανακαλύψεις. Και οι δυο θεωρούν, ότι οι ανακαλύψεις τους αλληλοσυμπληρωνονται με τις έρευνες και ερμηνευτικές προσεγγίσεις τού Campell περί πληροφορίας και συνειδήσεως. Ο Sheldrake είναι αυτός, ο οποίος εντόπισε την ύπαρξη των πεδίων πληροφορίας. Δεν είναι διόλου τυχαίο, ότι κλάδος του είναι η βιολογία. Η επαφή των ζώων με τα πεδία πληροφορίας καθίσταται πλέον προσιτή στην επιστημονική έρευνα - καθότι είναι σχετικά προφανής - από ότι η σχέση τού ανθρώπου προς αυτά. Ιδιαίτερη αίσθηση προξενεί επίσης ο βαθύτατα προωθημένος τρόπος, με τον οποίον η Κλασσική Ελληνική Φιλοσοφία έχει χειριστεί αυτά τα φαινόμενα, όπως θα παραθέσω προσεχώς.
Ο  Lipton έχει προβεί σε ριζοσπαστικές ανακαλύψεις αναφορικά με την δομή και λειτουργία των κυττάρων. Προτάσσοντας σε σημασία τον ρόλο τής κυτταρικής μεμβράνης αυτού τού γεννετικού κώδικος, αναλύει τον τρόπο που αυτή λειτουργεί ως δέκτης για την εκτός τού κυττάρου προερχόμενη πληροφορία, η οποία επιτελεί καθοριστικό ρόλο στην λειτουργία του. Εργασίες άλλων ερευνητών, οι οποίες εστιάζονται στον γονότυπο καταδεικνύουν, ότι και αυτός επιτελεί ρόλο ηλεκτρομαγνητικής κεραίας κυλινδρυκής μορφής. Ο μαθηματικός συσχετισμός τής στρέψης με την έννοια τής μεταδόσεως τής πληροφορίας αποτελεί επίσης ένα σημαντικό ζήτημα.