ΑΣ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΓΙΑ ΑΚΡΑ ΔΕΞΙΑ

Η ουσιαστική συζήτηση όσο αφορά την άκρα δεξιά στην Ελλάδα αποφεύγεται. Αυτή αντιμετωπίζεται κατά κανόνα με περιφρονητική απαξίωση. Θεωρείται φαινόμενο των άκρων, με αποτέλεσμα να της προσδίδεται περιθωριακή σημασία.
Ακόμη, ίσως γιατί οι συγκεκριμένες θεωρήσεις της προκαλούν σε πολλούς κάποια απέχθεια, οι αναστολές απέναντι στη συγκεκριμένη ενασχόληση μαζί της ενισχύονται.
Θεωρώ μια τέτοια αντιμετώπιση - μιας έστω ασθενούς αριθμητικά τάσης του πολιτικού φάσματος - εσφαλμένη για τρεις λόγους:

Ο πρώτος είναι λόγος αρχής. Τα κριτήρια ενασχόλησης με τα φαινόμενα του πολιτικού φάσματος στο σύνολό τους δεν αρμόζει να είναι κατά βάση ποσοτικά. Τα πολιτικά δρώμενα δεν ακολουθούν τους νόμους της στατιστικής. Παροιμιώδης είναι η διατύπωση του Τσόρτσιλ, ότι στην πολιτική "υπάρχουν ψέματα, μεγάλα ψέματα και στατιστικές".
Ειδικά η απολυτοποίηση της αριθμητικής θεώρησης των πολιτικών δεδομένων, αποβαίνει παραπλανητικά σχηματική, όσο αφορά την έννοια της Δημοκρατίας. (Προσεχώς θα ασχοληθώ με μια παρουσίαση της οριοθέτησης αυτής της έννοιας, κατά τη φάση της ιστορικής της συγκρότησης, όπως αυτή επιχειρείται από τον Αριστοτέλη στα "Πολιτικά").
Ουδεμία είναι η σχέση της δημοκρατίας με τα όποια αριθμητικά δεδομένα. Η αναγωγή της λαϊκής θέλησης σε στατιστικά μεγέθη, όπως επιχειρείται ολοένα και περισσότερο από την πρακτική της διεξαγωγής και της έντονης προβολής δημοσκοπήσεων στην τρέχουσα φάση, τσεκουρώνει την πολιτική στα στενά όρια της επικοινωνιολογίας.
Η δημοκρατία δεν αποτελεί το μέτρο των διαθέσεων της εκάστοτε κοινής γνώμης, αλλά είναι το αποτέλεσμα (ή μη) της πολιτικής ωριμότητας του κοινωνικού συνόλου.

Ο δεύτερος λόγος, που θεωρώ επιβεβλημένη την κριτική ενασχόληση με την άκρα δεξιά, είναι ότι αυτή τη θεωρώ μόνο κατ΄επίφαση ακραία επιλογή. Φρονώ ότι η ακροδεξιά επιλογή ανάγεται σε ένα ποταπό μέσο όρο και σε τελείως συμβατικές προαιρέσεις. Διέπεται σχεδόν από όλα τα σύνδρομα, που ένας από τους εξαίρετους αναλυτές της φασιστικής ψυχολογίας, ο Βίλχελμ Ράιχ κατέγραψε στο "Άκου Ανθρωπάκο", χωρίς να επιχειρώ να κατονομάσω τον κάθε άνθρωπο ακροδεξιών αντιλήψεων φασίστα. Μια τέτοια υπεραπλούστευση δεν είναι μόνο αυθαίρετη, αλλά και αντιπαραγωγική, αν θέλουμε να διεισδύσουμε αναλυτικά στο φαινόμενο της άκρας δεξιάς. Οπωσδήποτε χώροι που περικλείουν ολόκληρα φάσματα της πολιτικής διαστρωμάτωσης δεν μπορεί να είναι ενιαίοι. Χαρακτηρίζονται όμως από κάποιες κοινές σταθερές. Αυτές επιθυμώ να εντοπίσω και να χειριστώ, σύμφωνα πάντοτε με γνώμονα τις δικές μου αντιλήψεις.
Βεβαίως μπορεί ο Ράιχ να μην έγραψε το σύντομο σύγγραμμα που αναφέρθηκε με αφορμή την επικράτηση του Εθνικοσοσιαλισμού στην Γερμανία, αλλά να καταγράφη σε αυτό την απογοήτευση του απέναντι σ΄ εκείνο που θεωρείτο ο φιλελεύθερος αντίποδας του Ναζισμού, δηλαδή τη μεταπολεμική Αμερική. Η ψυχική μικρότητα και ολιγωρία, που αποδίδει όμως ο συγγραφέας της "Μαζικής Ψυχολογίας Του Φασισμού" στον καθημερινό άνθρωπο-πολίτη του υπερατλαντικού "δημοκρατικού" ινδάλματος της μεταπολεμικής περιόδου, τον φέρνει αυτόν - από πλευράς ψυχικής συγκρότησης του χαρακτήρα, ως βάση για τις κοινωνικές επιλογές - πολύ κοντά στον κοινωνικό τύπο ανθρώπου της "Μαζικής Ψυχολογίας". Χωρίς να παύουν να ισχύουν οι ιδιαιτερότητες στη συγκρότηση της φασιστικής νοοτροπίας, αυτές αποτελούν μόνο συγκεκριμένες εκφάνσεις ενός βαθύτερου κοινού υποστρώματος, που στιγματίζει το μαζάνθρωπο σε όλα τα καθεστώτα της εποχής. Μιας εποχής που βρίσκεται χρονικά πολύ κοντά στη σημερινή, μα που για λόγους συστηματικής ακριβολογίας δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε πλέον ως σύγχρονη.

Αντίθετα με την ακροδεξιά επιλογή, που, όπως θεωρώ, διέπεται από συμβατικές παρορμήσεις που ανταποκρίνονται σε κάποιον εύκολο μέσο όρο, πάντοτε υποστήριξα ως επιδιωκόμενο όριο μια ακραία συμπεριφορά. Όχι με την έννοια της πλήρους απόρριψης των κοινωνικών συμβάσεων, ή ως άκρατο αντικομφορμισμό. Όλη η ζωή εξ άλλου στηρίζεται σε συγκεκριμένους συμβιβασμούς. Πολύ περισσότερο δε, όπως έχει αποδειχτεί ιστορικά, οι εύστοχοι, αναγκαίοι συμβιβασμοί διέπουν την πρακτική της νεωτεριστικής και ακόμη εντονότερα της επαναστατικής πρακτικής, στην προοπτική της συγκρότησης εκείνων των συνεργασιών, ή συμμαχιών, που μπορούν να καταστούν ικανές να στρέψουν τον άξονα στην πορεία των εξελίξεων.
Προσωπικά αντιμετώπισα το συμβιβασμό πάντοτε ως δημιουργική πρόκληση. Διότι πιστεύω στη δυναμική εξέλιξη των ανθρώπων, αντιμετωπίζοντας τους συνανθρώπους μου ως ανθρώπους και τον εαυτό μου όχι ως υπεράνθρωπο. Είναι νομίζω πραγματικό επίτευγμα η παραγωγική συνεργασία με αντιπάλους, όταν δε θίγονται οι αρχές και εξυπηρετείται η βασική στόχευση.

Για μένα η επιταγή της ακραίας συμπεριφοράς εστιάζεται στην αρετή. Αυτή είναι μια ακραία υπόθεση, που δεν εξυπηρετείται από τους μέσους όρους. Απαιτεί αναμφίβολα πολλά, ενώ συχνά δεν προσφέρει τίποτε περισσότερο από μια ήσυχη συνείδηση, ότι βάλαμε όλα τα δυνατά μας. Όποτε όμως η ανθρωπότητα δημιούργησε πραγματικά, αυτό το πέτυχε ξεπερνώντας τον εαυτό της. Ή για να το εκφράσουμε με τους πλατωνικούς όρους: Δημιουργός του Πλούτου είναι η Αρετή. Πρόκειται βέβαια για τον ουσιαστικό, τον πραγματικό πλούτο και όχι την επισυσσώρευση κλοπιμαίων από εκμεταλλευτική δραστηριότητα, εκπόρνευση συνειδήσεων, διαπλοκή ή ευνοιοκρατικό παραγκωνισμό.

Τόλμη, αυταπάρνηση, ανιδιοτέλεια, κριτική σκέψη, διαρκής προσπάθεια καλλιέργειας, κοινωνική εγρήγορση, και το κυριότερο συγκρότηση υπεύθυνης κριτικής προσωπικής άποψης, που πρέπει να επιτελείται και να προβάλλεται πέρα από συγκεκριμένους δεσμούς, με ανοιχτό πνεύμα και αυτοκριτική ετοιμότητα, που αν καταστή αναγκαίο μπορεί να προσλάβη διαστάσεις πλήρους αυτοαναιρέσεως. Να ποιές είναι οι αρετές των έντιμων πολιτών. Αναμφίβολα ακραίες. Αλλά οι μόνες που αποτελούν εγγύηση για μια ευνομούμενη πολιτεία. Ιδιότητες ξένες προς τους οπαδούς και τα μέλη της άκρας δεξιάς, όπου επικρατούν άλλες ακρότητες, όπως η ακραία βερμπαλιστική φρασεολογία, ο φανατισμός, ο ρατσισμός, η εθνολαγνεία, η διαστροφή της ιστορίας, ο ψευτοπαλληκαρισμός, η ψυχολογία της γκρούππας, ο τυπολατρικός ψευτοσυντιρητισμός, ο φετιχισμός της κρατικής βίας. Στην ουσία πρόκειται για το πνεύμα νηπιαγωγείου κάποιων ψεύτικων τσαμπουκάδων, όσο αφορά τους οπαδούς και το ψάρεμα στα βρώμικα νερά των κοινωνικών συμπλεγμάτων, όσο αφορά τους ιθύνοντες. Και ευχαρίστως να τα δούμε αυτά στη συνέχεια αναλυτικά αγαπητοί φίλοι. Εξάλλου ο παρεχόμενος χώρος για σχόλια και παράθεση αντιρρήσεων είναι εκ προοιμίου απεριόριστος...

Ο τρίτος λόγος που θεωρώ εξέχουσας σημασίας την ενασχόληση με την άκρα δεξιά, αφορά όπως και ο προηγούμενος, την οριοθέτηση της, από πλευράς πολιτικού στίγματος στο σύνολο του πολιτικού φάσματος. Διότι, επαναλαμβάνω θεωρώ παραπλανητική την εμμονή στην απόδοση του ακραίου στίγματος. Και αυτό διότι θεωρώ αποφασιστικής σημασίας την αλληλουχία των μερών στη συνθετική διαδικασία της λειτουργίας του συστήματος, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΑΠΟΡΡΙΠΤΩ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΥ. Πιστεύω δηλαδή ότι τα μέρη του πολιτικού φάσματος συνθέτουν οργανικά το σύνολο του ισχύοντος πολιτικού συστήματος, όπου οι αμοιβαίες αλληλοαμφισβητήσεις και συγκρούσεις τους πραγματώνουν το σύστημα, επιβάλλοντας τον κοινωνικό μύθο. Ή, για να κατονομάσουμε διαφορετικά αυτή τη διαδικασία, τα κόμματα αποτελούν διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος, αλληλοσυμπληρούμενα. Διότι το νόμισμα για να έχη πέραση απαιτούνται δύο πλευρές. Όπως λέει ο Νίκος Καββαδίας σε κάποιο ποίημα τρία πράγματα είδε σ΄αυτό τον κόσμο να μοιάζουν τόσο: Τα ολόλευκα μα πένθιμα σχολεία των δυτικών, των καραβιών οι βρώμικες σκοτεινιασμένες πλώρες και τα σπίτια των πορνών. Παρ΄όλες την τεράστιες εξωτερικές διαφορές τους, υπάρχει κάτι που και τα τρία βαθιά τα ενώνει. Και στα τρία λείπει η κίνηση, η άνεση του χώρου και η χαρά.