ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΜΕ ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΡΤΣΗ

   

Ο ΑΕΤΟΣ

Στην πέτρα κάθησε ο αετός

διπλά στεφανωμένος

ταξίμι νταλκαδιάρικο

ο ήλιος να τού παίξει

γιατί έχεις φύγει μακρυά

πολύ απ' το Αιγαίο

και δεν μπορεί ο δύσμοιρος

τον πόνο του ν' αντέξει.

Μπροστά στην πύλη τού ναού

κρατάς το δεκανίκι

μέσα στα μάτια με κοιτάς

και μού μιλάς με φρίκη.

Γιατί έχει φύγει ο καιρός

και γυρισμό δεν έχει

μπορεί να ψιλοθέλουμε

μα λείπουν τα στελέχη.

Πάνω στο τέμπλο μας κοιτούν

βουβοί οι Ταξιάρχες

βαστάνε λόγχες τού φωτός

φτάνουν σε μάς οι άκρες.

Κομμάτια απ' τον Απόστολο

διάβαζε ο αναγνώστης

καθώς η σκιά σου γλίστραγε

στα όρια τής πτώσης.

Το καταπέτασμα απόψε αν τρυπήσεις

μέχρι εκεί που έχει ριζώσει η πηγή

το φως τότε θ' αντικρύσεις

ψηλά να ανεβαίνει ως την γη.

Ακούω το κλάμα τού αετού

μέσα στο μεσονύχτι

τώρα η πέτρα σκίζεται

και γίνεται χαλίκι.

Διονύσης Κλαδάς (1997)

 

1. ΟΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙΕΣ ΜΟΥ ΣΤΟΝ ΣΧΟΛΙΑΣΑΝΤΑ

Ο φίλος / η φίλη σχολιαστής σχολιάστρια κατέθεσε στην προηγούμενη άνάρτηση το σχόλιο:

1 – 1 από 1

Ο/Η Ανώνυμος είπε...

τα δικοπα συμβολα δεν υποδηλωνουν την αναγκαιοτητα της επιλογης της μιας ή της αλλης πλευρας,τη μεση οδο υποδηλωνουν

Σεπτεμβρίου 24, 2022

   Θερμά ευχαριστώ για το γόνιμο σχόλιό, που κάνει και σεφτέ στον εδώ και καιρό σιωπούντα χώρο των σχολίων αυτής τής σελίδας. Πάντοτε τάσσομαι υπέρ τής αντιρρητικής, διότι αυτή προσφέρει σημαντική αφορμή για διάλογο, χωρίς τον οποίον δεν είναι δυνατόν να εμβαθύνουμε στην όποια προβληματική. Εξ άλλου, ανέκαθεν υπογραμμίζω, ότι πλείστες όσες των απόψεων, των εντοπισμών και των ερμηνειών, που προβάλω, είναι αυστηρά προσωπικές ως ιδιοκατεσκευές και συνεπώς απέχουν μακράν από το να είναι εκ προοιμίου ορθές, ή να μην περιέχουν λάθη, ή πολύ λιγότερο να αποτελούν απαυγάσματα αληθείας. Κάποιες φορές σπανίως δεν τοποθετούμαι σε αντιρρήσεις που διατυπώνονται, ώστε να κατισχύουν αυτές ως έχουν, με στόχο να προβληματίζονται οι επισκέπτες στην κατεύθυνση, να εξάγουν αυτοί δικά τους συμπεράσματα.

           2. ΤΟ ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΟ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ

   Όπως έχω αναφέρει κάποιες φορές στο παρελθόν, εκτιμώ ότι τα σύμβολα δεν λειτουργούν μονοσήμαντα, αλλά δομούνται από τα συμφραζόμενα αυτών που τα προβάλλουν. Ο τρόπος, με τον οποίον χρωματίζονται μέσω τού εκάστοτε προσδιορισμού τα σύμβολα, τούς προσδίδει το ένα ή το άλλο περιεχόμενο, την μία ή την διάσταση, την μία ή την άλλη ισχύ. Αυτό ισχύει – κατά την γνώμη μου για όλα τα σύμβολα. Εφόσον ο προσδιορισμός των συγκεκριμένων συμβόλων προωθείται τελετουργικώς, τότε ή ισχύ τους στα πεδία πληροφορίας αυξάνεται. Εάν δε η τελετουργική προώθησις επαναλαμβάνεται και γίνεται συλλογικά, τότε η ισχύς τους αυξάνει περισσότερο. Εάν η προώθηση των συμβόλων γίνεται στην βάση λογικών επιχειρημάτων, τότε η συνεκτικότητα των προβαλλόμενων επιχειρημάτων ρυθμίζει την ισχύ τους. Υπό αυτήν την έννοια, ένα και το αυτό σύμβολο δύναται να έχει τελείως διαφορετικούς χαρακτήρες και δη συχνά αντιτιθέμενους. Επί παραδείγματι το τρίγωνο ως σύμβολο υπέχει άλλου περιεχομένου στον ελευθεροτεκτονισμό και άλλον στην Πυθαγόρειο φιλοσοφία. Το φίδι επίσης π.χ. διέπεται από άλλο περιεχόμενο στον αποκρυφισμό, άλλον στην χθόνια λατρεία (ενιαυτός όφις) και άλλον στην Χριστιανική διδασκαλία. Ακόμη και στα πλαίσια τής ίδιας διδασκαλίας μπορεί ένα σύμβολο να έχει ταυτοχρόνως αντιδιαμετρικό χαρακτήρα. Ο όφις (ο αρχαίος) στην Αποκάλυψη τού Ιωάννου δαιμονοποιείται, ενώ στα Ευαγγέλια εξυψούται. Ο Ιησούς Χριστός διακήρυξε, ότι “εγώ εμί ο όφις τού Μωυσέως”. Ο όφις, παριστάμενος ορθός, ως η ριφθείσα ράβδος τού Μωυσέως εις το έδαφος μετατραπούσα εις όφιν στέκοντα, συμβολίζει την ανάταση τού Πνεύματος. Ως έρπων συμβολίζει το χαμερπές. Στόχος τού Ιησού Χριστού ήταν η ανόρθωσις των συνειδήσεων και η ανάτασις των φρονημάτων.

3. ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟ ΤΗΣ ΡΟΜΦΑΙΑΣ

   Η δίστομος ρομφαία, που αλλού πράγματι μπορεί να συμβολίζει την μέση οδό, στα πλαίσια τής Χριστιανικής Πίστεως και παραδόσεως κομίζει άλλο μήνυμα.

   Η μέση οδός, υποδηλώνουσα την επίτευξη τού μέτρου, έχει στην κλασσική Ελληνική Φιλοσοφία την έννοια τής αρμονίας ως Θείας Ρυθμίσεως, την οποίαν καλείται να πραγματώσει και να αναδείξει ο Άνθρωπος, κληθής ως μέτρον πάντων. Το μέτρο τής Χρυσής Τομής διαχέει το σύνολο υλικό σύμπαν στερεώνοντας την ύπαρξη. Στον Βουδισμό η Μέση Οδός συνιστά την απόρριψη των παθών, επικεντρώνοντας τον άνθρωπο στην επίτευξη τού όντως στόχου του. Η συνάντηση με τον κέντρο τού Εαυτού επιτυγχάνεται μέσω του αδειάσματος από το περιττό, οδηγώντας στην ευδαιμονία.

   Ο Χριστιανική Πίστη όμως τέμνει, διχάζει, διαχωρίζει τον παλαιό Αδάμ από τον Νέο, ανταποκρινόμενη στον αληθή προορισμό τού Ανθρώπου, ο οποίος επλάσθη με πρότυπο τον Χριστό. Ο Ιησούς Χριστός διακηρύσσει μέσω των Ευαγγελίων “«ουκ ήλθον βαλείν ειρήνην αλλά μάχαιραν» (κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον 10,4). Ο απόστολος Παύλος συμβουλεύει: πάρετε «την μάχαιραν του Πνεύματος, ό εστι ρήμα Θεού» (Εφ. 6 ,17). Ενώ ο άγιος Ιωάννης στο όραμα για τον Υιό τού Ανθρώπου Τον έβλεπε «εν τω μέσω των επτά λυχνιών όμοιον υιώ ανθρώπου… και εκ του στόματος αυτού ρομφαία δίστομος οξεία εκπορευομένη» (Αποκ. 1, 13-16). Το ξίφος που βγαίνει από το στόμα τί άλλο μπορεί να είναι παρά ο λόγος τού Θεού, ο λόγος τής αλήθειας; Τούτο το ξίφος έφερε ο Ιησούς Χριστός στη γη. «Ήλθον γαρ διχάσαι άνθρωπον κατά του πατρός αυτού και θυγατέρα κατά της μητρός αυτής και νύμφην κατά της πενθεράς αυτής» (Ματθ. 10, 35). Ο πατέρας, η μητέρα και η πενθερά ανήκουν στην προηγούμενα γενιά, συμβολίζουν τις αστοχίες τού παρελθόντος, την υποταγή τού ανθρώπου στην δύναμη τής συνήθειας, την προσκόλληση στα παρωχημένα και επιβλαβή. Ο Νέος Άνθρωπος, αναγεννόμενος εξ ύδατος και πνεύματος, ενδύεται τον Χριστόν μυστηριακώς, ως πηγή αενάου αγάπης και ενεργούς αυτοπροσφοράς στους συνανθρώπους.

4. Η ΠΑΡΑΔΟΞΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ 

       Όπως κατέθεσα στην προηγούμενη ανάρτηση, η ύλη όταν αγιάζεται ομιλεί.

      Εχθές, ερευνώντας σχετικά με την διδασκαλία τού Αγίου Συμεών τού Νέου Θεολόγου, στην προσπάθειά μου να εμβαθύνω στον τρόπο, που οι μυστικοί Πατέρες τής Εκκλησίας αναφέρονται στο ζήτημα τής ενορατικής διαδικασίας, ή σε αυτό που αποκαλούμε σήμερα “διαλογισμό”, παίρνοντας αφορμή από έντονους σχολιασμούς σε μια ανάρτηση στο ιστολόγιο Διόδοτος (https://diodotos-k-t.blogspot.com/2022/09/martin-sturbin-pravda-tvcom-22922.html#more) ανέτρεξα συν τοις άλλοις και σε κάποιο παλαιό τεύχος τού πολύ αξιόλογου περιοδικού ΣΥΝΑΞΗ, που πραγματεύεται το θέμα “Ορθοδοξία και Ανατολικές Παραδόσεις” (Τεύχος 27, Ιούλιος 1988). Στους αντίστοιχους σχολιασμούς δεν συμμετείχα, διότι ακόμη εξακολουθώ να ερευνώ σχετικά και έχω την αρχή, όταν εκφράζομαι δημοσίως, να είμαι σε θέση να προβάλλω τεκμηριωμένες απόψεις. Όμως ψάχνοντας στα παλιά τεύχη τής ΣΥΝΑΞΗΣ, στην οποία αρθρογραφούσε η αφρόκρεμα των Ορθοδόξων θεολόγων και την οποία αγαπώ ιδιαίτερα, διότι με βοήθησε αποφασιστικά να δομήσω τον προβληματισμό μου εκείνη την περίοδο, άσχετα πού τοποθετώ το στίγμα μου σήμερα, έπεσε στα χέρια μου και το τεύχος 37, από τον Ιανουάριου τού 1991. Στο εξώφυλλό του υπάρχει φωτογραφία τής εικόνας τού Αγγέλου, που παραθέτω σε αυτήν την ανάρτηση. Θωρώντας την εξεπλάγην τα μέγιστα. Ο εικονιζόμενος άγγελος δεν βαστάει ρομφαία, με την οποίαν είθισται να εικονίζεται ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, αλλά λόγχη. Αλλά και σε αυτόν τον εικονισμό η λόγχη στην πορεία τού χρόνου διχοτόμησε τέμνουσα την μορφή τού Αγγέλου. Η τομή διέρχεται δια τού χιτώνος, τού προσώπου, τής κόμης και τού διαδήματος τού Αγγέλου, τέμνουσα και τον οφθαλμόν του, με παρόμοιο τρόπο, όπως εκδηλώνεται στην εικόνα τού Αρχαγγέλου, που πρόβαλα στην προηγούμενη ανάρτηση. Πρόκειται μήπως για τυχαία σύμπτωση; Η μήπως πρόκειται για μια ακόμη απτή απόδειξη, ότι τα σύμβολα κάποτε ομιλούν, όταν σε αυτά μεταβιβάζεται η πνευματική ενέργεια αυτών, που επιτρέπουν σε αυτά να εισχωρούν στις καρδιές τους; Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα αφήνω στους επισκέπτες και τις επισκέπτριες. Εγώ υποκλίνομαι στην κατάνυξη των απλών ανθρώπων, η οποία μετουσιώνει την ύπαρξη σε βάθος, γνωρίζοντας, ότι “η Πίστις μετακινεί βουνά”.