ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΗΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΙΔΕΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΠΡΟΘΕΜΑ

Ο φίλος Σπύρος, ένας από τους πλέον δόκιμους συνσχολιαστές στο ANTINEWS (με την επωνυμία "spyros"), τίμησε την προηγούμενη ανάρτηση με ένα σχόλιο, που συμβάλει πολύ παραγωγικά στην προβληματική, που πρόσφατα ξεκινήσαμε εδώ, για ένα επαναπροσδιορισμό της επαναστατικής προοπτικής. Δείχνοντας, ότι όσο και εάν οξειδωθεί αυτή η έννοια από το χρόνο, παραμένει πάντοτε ζωντανή και επίκαιρη, αναμένοντας την δημιουργική της αναζωογόνηση, από αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε βαθύ στοχασμό της καθημερινής ζωής, ούτως ώστε να μπορέσει να αποτελέσει βάση για έμπνευση και ανάπτυξη δραστηριοτήτων.
Ευχαριστώ θερμά το Σπύρο για την πολύτιμη συμβολή του.

Το σχόλιο που έκανε ο φίλος (Α)θανάσης στην προπροηγούμενη ανάρτηση, αν και συντομότερο όσο αφορά την έκταση, είναι βαθύτατα πρωτότυπο και - με βάση την αφετηρία που έχει εδώ τεθεί - καθόλα αξιόλογο. Δεν επιχείρησα να δώσω την άποψή μου επ ' αυτού στα πλαίσια των σχολίων, γιατί νομίζω ότι αξίζει μια πιο εκτενή αναφορά το ζήτημα που τέθηκε, στην προσεχή ανάπτυξη του θέματος. Ευχαριστώ θερμά και τον φίλο (Α)θανάση.

Στη συνέχεια ακολουθεί το σχόλιο του Σπύρου:

Συμφωνώ ότι είναι επιτακτική η ανάγκη ρεαλιστικής ανασκόπησης των επαναστατικών θεωριών. Η επικαιρότητά τους έχει παρέλθει και γι’αυτό σήμερα δείχνουν –περισσότερο από ποτέ- μη ρεαλιστικές. Δεν παύουν φυσικά να αποτελούν θεωρητικές πλατφόρμες, με πολύ χρήσιμα στοιχεία. Η πρακτικής τους αξία όμως –έτσι όπως διατυπώθηκαν τότε- είναι σήμερα σχεδόν μηδενική.

Μια πιο λεπτομερής ματιά στη φυσιολογία των θεωριών αυτών, μας δείχνει τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις που τις διαμόρφωσαν. Θα ήταν αφελές να πιστέψουμε ότι οι θεωρίες αυτές δεν επηρεάστηκαν από τις κρατούσες τότε πολιτικό-οικονομικές περιστάσεις. Και μιλώντας για επαναστατικές θεωρίες, πάμε αναπόφευκτα στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, όπου θα βρούμε την απαρχή των σημαντικότερων εξ αυτών. Μια εποχή με κάποιες σατανικές ομοιότητες με τη σημερινή, όπου η εκβιομηχάνιση της Ευρώπης και η άκρατη φιλελευθεροποίηση, δημιούργησε το υπόβαθρο –σαν αντιστάθμισμα όλων αυτών- της γέννησης των επαναστατικών θεωριών. Με μια κάπως αυθαίρετη όσο και αναγκαία απλούστευση, θα μπορούσαμε, χωρίς να διαπράξουμε σοβαρό σφάλμα, να θεωρήσουμε τον μαρξισμό σαν αφετηρία των επαναστατικών ιδεών της εποχής. Δεν υπήρξε πιο καταλυτική θεωρητική βάση από τις ιδέες του Μαρξ, που λίγο ως πολύ επηρέασαν όλες τις σχετικές θεωρίες. Εκεί λοιπόν θα υπάρξει μια βασική διαφοροποίηση των επαναστατικών θεωριών σε ¨αναρχικές¨ και ρεπουμπλικανικές. Ο διαχωρισμός αυτός αν και εκ πρώτης όψης φαντάζει ιδεολογικός, ήταν στην ουσία καθαρά κοινωνικός. Κοινωνικός από την άποψη ότι η εκάστοτε κοινωνία –αρχικά προσδιοριζόμενη γεωγραφικά και έπειτα εθνικά- υιοθετούσε το ¨μοντέλο¨ που ανταποκρίνονταν καλύτερα στις καταβολές της.

Έτσι στην Αγγλία και τη Γερμανία με πιο εδραιωμένο το κοινοβουλευτικό κεκτημένο –πολύ περισσότερο στην Αγγλία και αρκετά ισχυρό αν και νεοφανές στη Γερμανία-, οι θεωρίες που επικράτησαν ήταν ρεπουμπλικανικού χαρακτήρα –ο όρος αν και όχι απόλυτα ακριβής μου φαίνεται λιγότερο αδόκιμος από το ¨κοινοβουλευτικού¨. Στις χώρες αυτές, εμφανίζεται η ανάγκη της κατάληψης της εξουσίας από ένα σοσιαλιστικών προδιαγραφών κόμμα, που είτε θα εγκαθίδρυε την ¨δικτατορία του προλεταριάτου¨ (Γερμανία), ή θα συνέχιζε την εξουσιαστική διαδικασία με νέους όρους (Αγγλία). Βλέπουμε λοιπόν τις έννοιες ¨κόμμα¨ και ¨εξουσία¨ να παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο κι αυτό ήταν απόλυτα ρεαλιστικό, με τις συνθήκες που επικρατούσαν στα κράτη αυτά.

Στον αντίποδα –και πάντα σε αναλογία με τις εσωτερικές δομές του κάθε κράτους- στη Γαλλία λόγω της ελλιπής κοινοβουλευτικής εμπειρίας και μερικής μόνο βιομηχανοποίησης της –ήταν ακόμα μια αγροτική χώρα με μερικά και διασκορπισμένα ανά την επικράτεια μικρά βιομηχανικά κέντρα- ο Προυτόν και αργότερα ο Μπλάνκι κινήθηκαν στην κατεύθυνση των μικρών συνεργαζόμενων συντεχνιών που ήδη υπήρχαν, χωρίς κεντρική εξουσία και χωρίς ένα οργανωμένο σοσιαλιστικό κόμμα. Στη Ρωσία, η παντελής έλλειψη κοινοβουλευτικού βίου, ώθησε τον Μπακούνιν σε ένα φεντεραλιστικό σύστημα χαλαρής ένωσης ανεξάρτητων ομάδων, με απώτερο σκοπό την κατάργηση ή έστω τον περιορισμό στο ελάχιστο της κεντρικής εξουσίας και την υπαγωγή των μέσων παραγωγής στον έλεγχο των εργατών. Στη συνέχεια βέβαια με την καθιέρωση του κοινοβουλευτισμού στη Γαλλία, θα επικρατήσει ο Ζορές με σαφώς ρεπουμπλικανικό –τύπου Αγγλίας- σχήμα. Ακόμα και στη Ρωσία μετά την επανάσταση του 1905 –πρώτο υποτυπώδες σύνταγμα και Δούμα- εμφανίζεται ο Λένιν κι αυτός με γερμανικού τύπου μαρξιστικές ιδέες.

Βλέπουμε λοιπόν ότι οι ιδέες γενικά που επικράτησαν, έπρεπε να έχουν κοινωνική αντιστοιχία και μάλιστα να μπορούν να προσαρμόζονται, ανάλογα με τις επιρροές που δέχονταν οι πλατιές μάζες από τη μετεξέλιξη των κοινωνιών τους. Με αυτή την αρχή θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε ρεαλιστικά μια σημερινή επαναστατική πρόταση. Η δεκτικότητα των κοινωνιών στις επαναστατικές ιδέες, έχει ένα συντελεστή ανοχής που διαμορφώνεται –κατά τη γνώμη μου- περισσότερο από πρακτικές παραμέτρους της ζωής του και λιγότερο από ιδεοληψίες.

Περιορίστηκα επίτηδες χρονικά στην περίοδο αυτή, καθώς όπως προείπα βλέπω κάποιες σοβαρές ομοιότητες με το –ευρωπαϊκό, αλλά και το ελληνικό ειδικότερα- σήμερα, τηρουμένων βέβαια κάποιων αντικειμενικών αναλογιών. Η δε αναφορά μου μόνο σε συγκεκριμένες χώρες είναι για θέμα οικονομίας και μόνο, καθώς θεωρώ τα παραδείγματα ενδεικτικά.

Σπύρος.

Θα ήθελα να προτείνω στους φίλους επισκέπτες, που βρίσκουν την ανάπτυξη αυτής της προβληματικής ενδιαφέρουσα, εάν θέλουν να κατεβάσουν ατελώς από την διεύθυνση http://www.black-tracker.gr/index.php τα βιβλία του Κορνήλιου Καστοριάδη "Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας" και "Σταυροδρόμια του Λαβύρινθου", που θα μας απασχολίσουν στα πλαίσια ανάπτυξης του θέματος προσεχώς.

Στην σελίδα αυτή προσφέρεται πληθώρα βιβλίων, που σχετίζονται με την προβληματική της κοινωνικής ανατροπής. Θέλω να εκφράσω τα συγχαρητήρια μου και την ευγνωμοσύνη μου στους φιλόπονους εργάτες της προοδευτικής ζύμωσης, που έστησαν και λειτουργούν αυτή τη σελίδα, που αποτελεί μεγάλη προσφορά. Νομίζω ότι και τα βιβλία του Μισέλ Φουκώ, που προσφέρει για κατέβασμα η σελίδα, είναι επίσησς σημαντικά, για την υπό ανάπτυξη προβληματική.