ΤΑ ΣΗΜΑΙΝΟΝΤΑ - ΤΑ ΣΗΜΑΙΝΟΜΕΝΑ - ΤΑ ΥΠΕΡΣΗΜΑΙΝΟΝΤΑ

Μεντιοκρατία. Ιδού η σύγχρονη μορφή ολοκληρωτισμού.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Θα ήθελα να ενημερώσω τον επισκέπτη ότι το σημείωμα που ακολουθεί είναι σχετικά εκτεταμένο. Επειδή με αυτό παρουσιάζω την δική μου εκδοχή ερμηνείας σε κάποια πολύ σοβαρά ζητήματα, που ταλανίζουν τη δημιοσιότητα εδώ και εβδομάδες, αποφάσισα να του δώσω μια λιτή μορφή, εστιάζοντας την προσοχή αποκλειστικά στο περιεχόμενο.
Η υπόθεση Ζαχόπουλου είναι μεγάλης σημασίας και κατά συνέπεια ιδαίτερα σύνθετη. Ειδικά εάν λάβουμε υπόψει μας τις επανειλημένες προσπάθειες συσκοτισμού και παραπληροφόρησης, όχι μόνο της κοινής γνώμης, αλλά και των δικαστικών λειτουργών, που καλούνται να την εξιχνιάσουν.
Μία έστω ακροθιγής αναφορά στις πικοίλες πλευρές της, που συνθέτουν αυτό που έχει επανειλημένα χαρακτηριστεί ως παζλ της υπόθεσης, συνεπάγεται έκταση. Από την άλλη μερια όμως η αναφορά σε αυτές τις πλευρές κρίνεται σκόπιμη, όχι μόνο για να φωτιστή και να γίνη κατανοητή, τουλάχιστον όσο αφορά τον κορμό της, αυτή η ιστορία διαρκείας, που με περιφρονιτικό τρόπο χαρακτηρίστηκε από κυβερνητικό βουλευτή (κ. Πάνος Παναγιωτόπουλος) Ζαχοπουλιάδα. Αλλά και διότι έδωσε τη δυνατότητα, για όσους δύνανται να δουν μέσα από τα πράγματα, να αποκαλυφθούν κάποιες τελείως εκφυλισμένες διαστάσεις του πολιτικού συστήματος.
Βεβαίως ίσως αντιπαραβάλουν κάποιοι επισκέπτες, ότι μια τέτοιου είδους αυτοαποκάλυψη αναφορικά με την ποιότητα της εξουσίας δεν αποτελεί κάτι νέο. Δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω μαζί τους. Διότι η εξουσία αποτελεί το χειρότερο είδος ψυχανωμαλίας. Είναι αποτέλεσμα των χειρότερων συμπλεγμάτων και αποτελεί το χειρότερο και πλέον επικίνδυνο ναρκωτικό. Με τη διαφορά ότι οι βαριά ασθενείς αντί να βρίσκονται σε κέντρα κοινωνικής αποτοξίνωσης, φυλακίζουν αυτοί τους ακτιβιστές πολιτικών δικαιωμάτων στα ψυχιατρεία των Γκούλακ. Αλλά και κάτι ακόμη: Κάνοντας αναφορά στην εξουσία είναι πολύ ευτελές και υποκριτικό να την περορίζουμε στους πέντε-δέκα νομάτους που βρίσκνται εκεί πάνω και διαχειρίζονται τα ψηλά κουμάντα. Στη ουσία πρόκειται για τη βρώμικη πλευρά του ίδιου μας του εαυτού, ανεξάρτητα από τα νάϋλον σημαιάκια που αρεσκόμαστε να ανεμίζουμε.
Λόγω λοιπόν της έκτασης του σημειώματος, προτείνω στον επισκέπτη την εκτύπωσή του, εαν θεωρεί ότι αυτό είναι άξιο μιας λιγότερο κοπιαστικής ανάγνωσης, απότι με την ενδειξή του στην οθόνη.


ΑΣ ΔΟΥΜΕ ΛΙΓΟ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

Αυτοί που αναλύουν τα έργα τέχνης κάνουν συνήθως αναφορά στα λεγόμενα "σημαίνοντα" και στα "σημαινόμενα". Ένας ολόκληρος επιστημονικός κλάδος έχει αναπτυχθή με βάση αυτή τη προσέγγιση.Πρόκειται για τη σημειολογία. Η ακαδημαϊκή συστηματοποίηση την θεωρεί τμήμα της γλωσσολογίας, παρ΄όλο που η σημειολογία ασχολείται με την διαδικασία της έκφρασης και της νοηματοδότησης που επιχειρείται με αυτή, τόσο σε όλες τις καλές τέχνες, όσο και στα πονήματα που δεν έχουν άμεσα καλλιτεχνική εκφορά, αλλά έχουν θεωρητικό χαρακτήρα, όπως οι πραγματείες κάθε είδους. Ο πιό γνωστός στους μη άμεσα ειδικούς σημειολόγος είναι ο Ουμπέρτο Έκκο.

Σημαίνοντα αποκαλούνται τα εκάστοτε εκφραστικά μέσα: Οι μορφές, τα σχήματα, τα χρώματα και οι αποχρώσεις, η διάταξή τους μέσα στον εικαστικό η αναλυτικό χώρο. Πρόκειται για μια εκούσια η και εν πολλοίς ακούσια δρομολόγηση συμβόλων από τη μεριά του συγκεκριμένου δημιουργού, στην προσπάθειά του να μεταδώση κάποιες πληροφορίες, απόψεις και μυνήματα με το συγκεκριμένο έργο του. Αυτά που μεταδίδονται λοιπόν με την υποκειμενική πόσληψη του δημιουργήματος από τον παραλήπτη του έργου και την ερμηνία και αποκωδικοποίηση της συμβολικής του, τόσο στην περιοχή του συνειδητού, όσο και στην περιοχή του ασυνείδητου, συνθέτουν τα σημαινόμαινα.

Σ΄αυτή την αναλυτική διαδικασία θα ήθελα να προσθέσω ένα ακόμη επίπεδο διαδικασιών και δεδομένων που εκφράζονται με το εκάστοτε έργο. Αυτό το επίπεδο το αποκαλώ "Υπέρσημαινόμενα". Περιλλαμβάνει και αναφέρεται στις βαθύτερες αιτιάσεις που όθησαν τον δημιουργό να εκφράση μέσων των σημαινόντων τα σημαινόμενα. Χωρίς αυτή τη βαθύτερη προσέγγισή στα υπέρσημαινόμενα περιορίζεται η ερμηνευτική προσπάθεια σε πράγματα, που μπορεί να είναι πολύ σημαντικά, αλλά που δεν είναι σε θέση να μας αποκαλύψη την πηγή εκκίνησης της όλης ροής, που αποτελεί και τον εν τέλει καθοριστικό παράγοντα.
Με τον εντοπισμό των σημαινομαίνων μπορεί να δημιουργηθή η ψευδής εντύπωση ότι ολοκληρώθηκε επιτυχώς η ερμηνευτική διαδικασία.

Δίχως όμως τον εντοπισμό των βαθύτερων αιτιάσεων παραμένουμε άβουλοι θεατές, στην περίπτωση της πολιτικής, της στημένης παντομίμας. Έστω και εάν επάξια προσδίδουμε στις προσεγγίσεις μας κάποια ιντελεκτουέλλ χροιά.
Βεβαίως θα μπορούσε να αντιπαραβάλη κάποιος ότι στις πλείστες όσες περιπτώσεις επαρκεί η αισθητική-συγκινησιακή επαφή με το έργο, ή στο φινάλε επιπρόσθετα και η διανοητική του επεξεργασία. Για να έλθω σε επαφή με τη μαγία της μουσικής του Σοπέν επαρκεί η ακρόαση και για να απολαύσω τη γλαφυρότητα ενός ποιήματος επαρκεί η ανάγνωση ή η απαγγελία του.

Ο εντοπισμός των Υπέρσημαινόμενων όμως υπερβαίνει αυτές τις προσεγγίσεις, διότι έχει υπαρξιακό χαρακτήρα και προϋποθέτει την άμεση μετοχή. Απαιτεί να γίνη ο παραλήπτης μέρος του έργου. Αυτή η διαδικασία ονομάστηκε πολύ επιτυχώς ως ξεπέρασμα, υπερσκελισμός του διαχωρισμού υποκειμένου και αντικειμένου.
Πρόκειτα γι΄ αυτό που ο Υπαρξισμός ώρισε ως "Υπέρβαση". Ανεβαίνοντας πάνω από τα πράγματα ξεκινάμε να προσλαμβάνουμε τις πραγματικές τους διαστάσεις. Ξεπαιρνώντας το "Εγώ" και το "Άλλο" μέσα από μια ταύτιση προσωπικής ΕΥΘΗΝΗΣ, αφήνουμε πίσω μας τον ξιπασμό της νοησιαρχίας και την αυταπάτη ότι με το όποιο σφυρί και το όποιο κατσαβίδι θα γνωρίσουμε την ουσιαστική διάσταση των πραγμάτων μέσα από την εργαστηριακή τους κατάτμηση.
Πολύ πριν την σύχρονη θεωρητική φυσική, που διαπίστωσε ότι τα όρια παρατηρητού και παρατηρούμενου στον μικρόκοσμο ρευστποιούνται, τόσο η αρχαία σοφία όσο και η διαχρονική κοινωνική μαρτυρία εντόπισαν το ζήτημα:
Ο Πλάτων διακήρυξε ότι η γνώσις επιφυλάσσεται δια τους εναρέτους. Αλλά κοι ο Μάο Τσε Τουνγκ στο έργο του "Για την πράξη" ανέλυσε ότι υπεράνω της αισθητηριακής και της νοητικής γνώσης ευρίσκεται η επαναστατική πράξη, ως ανώτερη γνωστική διαδικασία. Χαρακτηριστική είναι η διατύπωσή του ότι για να καταλέβουμε την γεύση του αχλαδιού, πρέπει να το δαγκώσουμε.

Είναι αδύνατο λοιπόν να φωτήσουμε και να κατανοήσουμε τα βαθύτερα αίτια και τις διαδικασίες, που διέπουν την υπόθεση Ζαχόπουλου, εάν δεν τον δούμε πριν απόλα σαν συνάνθρωπό μας. Σαν μια φυσιογνωμία μέσα στην οδύνη του πηδήματος στο κενό. Σαν τον Άνθρωπο μπροστά στην οντολογική Άββυσο. Σαν τον Οιδίποδα μπροστά στη σφίγγα.
Αλλά και εάν συνειδητά και αμετάκλητα δεν καταδικάσουμε πρώτα εντός μας και κατόπιν έξωθεν ημών την ωστική δύναμη προς το χείλος του κατακρεμνησμού. Και αυτό με τη στάση ζωής που επιλέγουμε.

Ίσως μου αποδόσεις φίλε και φίλη επισκέπτη τάσεις ηθικολογίας και διδασκαλίας από καθέδρας. Στη βάση της αυταπάτης ότι έγώ βρήκα πράττοντας και έρχομαι να ελεήσω τους διστάζοντες. Εννοώ όμως κάτι άλλο. Δεν διεκδικώ τίποτε περισσότερο από το δικαίωμα στην έρευνα. Και επιμένω ότι η έρευνα δικαιώνεται μόνο όταν έχει υπαρξιακό χαρακτήρα. Αυτή η διαπίστωση δεν προϋποθέτει ειληκρινά την παραμικρή χρηστότητα. Πρόκειται εξάλλου για μια διαδικασία αμοιβαίας επενέργειας. Όσο επιδιώκουμε τη χρηστότητα, τόσο πετάμε τον πηλό από τα μάτια μας. Και όσο πετάμε τον πηλό από τα μάτια μας, τόσο επιδιώκουμε τη χρηστότητα. Ή για να μιλήσουμε με μια φράση του Λουντέμη: Δεν η Γνώση το Φως, αλλά το Φως η Γνώση.

Τα Δερβίσια λένε πως, αν δεν πεθάνης πριν πεθάνεις,δεν θα ζήσης. Αν δεν δυνηθούμε να ξεπεράσουμε για μερικές στιγμές το Εγώ, δεν θα γνωρίσουμε αυτό που πραγματικά είμαστε. Γι΄αυτό είπαν οι μεγάλοι "γνωρίστε τον εαυτό σας και θα κατανοήσετε τα πάντα". Εξού και το Δελφικό Πρόσταγμα.

Ο Ροζέ Γκαρωντύ στο έργο του "Η Ελευθερία" αναλύει ότι πίσω από το Τυχαίο βρίσκεται η Αιτιότητα. Και πίσω από την Αιτιότητα βρίσκεται η Αναγκαιότητα. Μια σπυδαία διαπίστωση, που αφορά το πεπρωμένο όλων μας, ως απόρροια των επιλογών μας. Αυτό που αναφέρθηκε προηγουμένως ως βαθύτερες αιτιάσεις, ανάγεται τελικά σε βαθύτερες αναγκαιότητες. Διότι κατά τη ρήση του Άϊνστάιν "ο Θεός δεν παίζει ζάρια" ή κατά τον Πυθαγόρα ο Θεός "αεί γεωμετρεί".